ครรภ์เป็นพิษ ภัยร้ายที่ควรรู้

• อาการ ครรภ์เป็นพิษ อาจทำให้มีอาการความดันโลหิตสูง ร่วมกับมีโปรตีนอยู่ในปัสสาวะ ถ้าเป็นขั้นรุนแรง อาจมีการทำงานของตับไตเสียไป เกล็ดเลือดต่ำ มีภาวะชัก เป็นสาเหตุส่วนใหญ่ที่ทำให้มารดาและทารกเสียชีวิตหรือคลอดก่อนกำหนด
• วิธีการตรวจในปัจจุบันสามารถตรวจพบโอกาสเสี่ยงได้มากถึง 90% ซึ่งดีกว่าการดูโอกาสเสี่ยงจากประวัติและปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ อย่างเดียว

ความผิดปกติของหญิงตั้งครรภ์ที่พบได้บ่อยคือ ภาวะความดันโลหิตสูงซึ่งพบได้ประมาณ 10% และภาวะครรภ์เป็นพิษพบได้ 3% และยังพบว่า 10-15% ของสตรีตั้งครรภ์ที่เสียชีวิต เกิดจากภาวะครรภ์เป็นพิษ!!!

อาการครรภ์เป็นพิษ ที่ผู้หญิงตั้งครรภ์ควรระวัง

ภาวะครรภ์เป็นพิษจะมีอาการความดันโลหิตสูง ร่วมกับมีโปรตีนอยู่ในปัสสาวะ อาจมีอาการตัวบวม ถ้าเป็นขั้นรุนแรง อาจมีการทำงานของตับไตเสียไป มีเกล็ดเลือดต่ำ และมีภาวะชักตามมาได้ ซึ่งเป็นสาเหตุส่วนใหญ่ที่ทำให้มารดาและทารกเสียชีวิตหรือคลอดก่อนกำหนด

เกิดได้จากหลายปัจจัย หากครรภ์เป็นพิษเกิดก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ สาเหตุมักเกิดจากการพัฒนาของรกที่ผิดปกติ  ส่วนครรภ์เป็นพิษที่เกิดหลังอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ มักเกิดจากระบบหัวใจและหลอดเลือดของมารดา เช่น มารดามีภาวะความดันโลหิตสูงเรื้อรังอยู่เดิม

สมัยก่อนแพทย์จะดูปัจจัยเสี่ยงของหญิงตั้งครรภ์ว่ามีโอกาสเกิดครรภ์เป็นพิษหรือไม่ โดยดูจากประวัติ ดังนี้

หากพบประวัติเหล่านี้อย่างน้อย 1 ข้อ แสดงว่ามีความเสี่ยง

• มีประวัติว่าการตั้งครรภ์ครั้งก่อน
• เคยมีภาวะครรภ์เป็นพิษหรือความดันโลหิตสูง
• มารดาเป็นโรคไตเรื้อรัง
• โรคภูมิต้านทานต่อตัวเอง หรือ SLE
• โรคเบาหวาน
• โรคความดันโลหิตสูงเรื้อรัง

• มารดาอายุมากกว่าหรือเท่ากับ 40 ปี และตั้งครรภ์ครั้งแรก
• ดัชนีมวลกาย BMI เมื่อมาตรวจครั้งแรก มากว่ากว่าหรือเท่ากับ 35kg/m2
• ประวัติครอบครัวมีภาวะครรภ์เป็นพิษ

ซึ่งการตรวจคัดกรองจากปัจจัยเสี่ยงดังกล่าวข้างต้น สามารถตรวจพบความเสี่ยงครรภ์เป็นพิษ ได้ 30 %

ปัจจุบันมีวิธีการตรวจหาความเสี่ยงของภาวะครรภ์เป็นพิษและสามารถป้องกันการเกิดภาวะครรภ์เป็นพิษได้ ตั้งแต่อายุครรภ์ 11-13 สัปดาห์กับ 6 วัน และสามารถพบโอกาสเกิดภาวะครรภ์เป็นพิษ สูงถึง 90% โดยการทำอัลตราซาวด์วัดการไหลเวียนของเส้นเลือดที่ไปเลี้ยงมดลูก (Uterine artery Doppler) ทั้ง 2 ข้างซ้ายและขวา ร่วมกับ การเจาะเลือดแม่เพื่อตรวจวัดระดับ PIGF (Placental growth factor) หรือโปรตีนส่งเสริมการสร้างหลอดเลือด โดยในหญิงตั้งครรภ์ที่มีการพัฒนาของรกผิดปกติ ระดับสาร PIGF ในเลือดจะต่ำกว่าปกติ

การตรวจคัดกรองนี้ จะนำค่าการไหลเวียนของ Uterine artery ทั้ง 2 ข้าง ระดับค่า PIGF ในเลือดและค่าความดันโลหิตของมารดา เข้า Software และคำนวณออกมาเป็น ค่าความเสี่ยงของแต่ละบุคคลในการเกิดครรภ์เป็นพิษ  หากพบว่ามีความเสี่ยงสูง สามารถป้องกัน การเกิดภาวะครรภ์เป็นพิษได้ โดยแพทย์จะให้รับประทานยา ก่อนอายุครรภ์ 16 สัปดาห์ ไปจนถึงอายุครรภ์ 36 สัปดาห์ ซึ่งจะช่วยลดโอกาส เกิดครรภ์เป็นพิษ ก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ได้ถึง 70%

ข้อมูลอ้างอิง

1. Ultrasound obstet gynecol 2018; 51: 743-750
2. Ultrasound obstet gynecol 2018 (ISUOG Practice Guidelines)

Samitivej Pregnancy Care

Samitivej Hospital is at an advanced level of full-spectrum care expertise for pregnancy planning and the care of all types of families looking to give birth in Thailand. Our Pregnancy Care Program has been designed to stay with you at every step of the way, starting from conception until your big day. We also provide predictive and preventive forms of personalized medicine, ensuring that your experience is a smooth and healthy process.

You will encounter an expert team at our Women's Health Center, including obstetricians, gynecologists, maternal-fetal medicine specialists, geneticists, neonatologists, lactation specialists, and nurse midwives. This team of professionals works very intimately with the patients toward realizations of their potentials, providing them with the opportunity to be fully informed and to make the best decisions in the course of their pregnancy. Whether you're planning for pregnancy or preparing to give birth in Thailand, Samitivej is here to offer the highest standard of care and support your growing family needs.

References:

1. Ultrasound obstet gynecol 2018; 51: 743-750
2. Ultrasound obstet gynecol 2018 (ISUOG Practice Guidelines)