คุณรู้หรือไม่ เอ็นเข่าไขว้หน้ามีความสำคัญมากกว่าที่คุณคิด

ส่วนมาก เอ็นเข่าฉีก จะเป็นส่วนของเอ็นเข่าไขว้หน้า ทีนี้หลายๆ คนอาจจะยังไม่รู้จักว่า เอ็นเข่าไขว้หน้า คือ อะไรและสำคัญอย่างไร ครั้งนี้หมอจะมาแนะนำให้ทุกคนได้รู้จักกันมากขึ้น

ในข้อเข่าของเราทุกคนจะมีเส้นเอ็นใหญ่อยู่ 4 เส้น แต่จะมีส่วนที่วางตัวไขว้กันเป็นรูปกากบาท เรียกว่าเอ็นเข่าไขว้ (Cruciate ligaments) อยู่ 2 ส่วน คือส่วนที่ไขว้อยู่ด้านหน้า เรียกว่าเอ็นเข่าไขว้หน้า (Anterior cruciate ligament : ACL) และส่วนที่ไขว้อยู่ด้านหลังเรียกว่า Posterior cruciate ligament เส้นเอ็นทั้งสองนี้จะทำงานร่วมกันช่วยให้ความมั่นคงกับเข่าในการบิดหรือหมุนข้อเข่า (Rotational stability) ไปในมุมต่างๆ

สรุปง่ายๆ ว่า เอ็นเข่าไขว้หน้า คือส่วนหนึ่งที่ช่วยให้ความมั่นคงกับข้อเข่า ป้องกันไม่ให้เข่าหลวมและเลื่อนไปด้านหน้า ควบคุมการเคลื่อนไหวของหัวเข่าและหน้าแข้งให้เคลื่อนไหวในมุมต่างๆ ได้สะดวกนั่นเอง

คนที่ไม่มีเอ็นเข่าไขว้หน้า หรือคนที่มีอาการบาดเจ็บที่เอ็นเข่าไขว้หน้า จนเป็น เอ็นเข่าฉีก จะทำให้เข่าเสียความมั่นคง เกิดอาการปวดเข่า เมื่อบิดข้อเข่าจะรู้สึกเข่าอ่อนทรงตัวไม่อยู่ และลงน้ำหนักแล้วจะปวด

ดังนั้นเอ็นเข่าไขว้หน้าจึงมีความสำคัญมากในแง่ความมั่นคงของข้อเข่า

หากเอ็นเข่าฉีก ปล่อยไว้ไม่รักษา จะเกิดอะไรขึ้น

หากเกิดการบาดเจ็บฉีกขาดแล้วไม่รักษา ก็จะส่งผลเสียต่อหมอนรองกระดูกข้อเข่าหรือกระดูกอ่อนผิวข้อ เพราะจะต้องรับแรงกระทำที่ผิดปกติมากเกินไปจนในที่สุดก็จะทำให้เกิดภาวะข้อเข่าเสื่อมและเอ็นเข่าฉีกตามมา

โดยส่วนมากแล้วสาเหตุของอาการบาดเจ็บของเอ็นไขว้หน้า ก็จะเป็นการฉีกขาดของตัวเส้นเอ็นหรือที่เรียกว่า เอ็นเข่าฉีก คนไข้ที่มาหาหมอจากอาการบาดเจ็บเอ็นเข่าไขว้หน้าฉีกขาดนี้ จะแยกเป็น 2 กลุ่ม

• กลุ่มแรกจะเป็นกลุ่ม เอ็นเข่าฉีก ที่เกิดจากการออกกำลังกาย และเล่นกีฬา คือมีการบิดหมุนเข่าหรือพลิกตัวอย่างฉับพลันทำให้เอ็นเข่าไขว้หน้าฉีกขาด
• กลุ่มที่สองก็จะเป็น เอ็นเข่าฉีก ที่เกิดจากการประสบอุบัติเหตุ ทางรถยนต์ รถจักรยานยนต์ ตอนเอ็นเข่าไขว้หน้าฉีกขาดจะมีเสียงลั่นในข้อ (audible pop) ขึ้นมาพร้อมๆ กับอาการปวดรุนแรงที่ตามมา จะมีเลือดออกในข้อและเข่าก็จะบวม ลงน้ำหนักแบบเดิมไม่ได้เพราะลงแล้วจะปวดมากทันที

การวินิจฉัยเอ็นไขว้หน้า เมื่อคนไข้มีอาการสงสัยว่าจะเป็นเอ็นเข่าฉีก มีการปวดเข่าหรือเข่าบวมมาหาหมอ

หมอก็จะทำการซักประวัติก่อนเพื่อให้ทราบถึงกลไกของการบาดเจ็บ ประกอบกับการตรวจร่างกาย เพื่อให้มั่นใจว่ามีการฉีกขาดของเอ็นไขว้หน้าจริง ซึ่งก็จะมีการเอ็กซเรย์ข้อเข่า

แต่ข้อจำกัดของการเอ็กซเรย์ข้อเข่าก็คือไม่สามารถทำให้แพทย์มองเห็นเอ็นเข่าไขว้หน้าได้ แต่ที่ต้องทำการเอ็กซเรย์ดูว่ามีการบาดเจ็บของกระดูกร่วมด้วยหรือไม่ ซึ่งถ้าจะตรวจให้ชัดเจนที่สุดก็น่าจะทำ MRI หรือส่องกล้องข้อเข่าไปเลย เพื่อหาอาการเอ็นเข่าฉีกก็จะเป็นการตรวจที่ชัดเจนที่สุด

การบาดเจ็บของเอ็นเข่าฉีกสามารถรักษาได้ ทั้งการรักษาโดยการผ่าตัด และไม่ผ่าตัด

แต่ถ้าคนไข้อายุยังไม่มากและไม่มีโรคแทรกซ้อนอะไร หมอก็จะแนะนำให้ผ่าตัดเอ็นเข่าฉีกจะดีกว่า การรับประทานยาแก้อักเสบเป็นเพียงการช่วยลดอาการปวด จากการอักเสบของเยื่อหุ้มข้อ และลดอาการบวมเอ็นเข่าฉีกเท่านั้น

เพราะถ้าปล่อยไว้อาการปวดจากเอ็นเข่าฉีกจะรบกวน แม้จะเป็นๆ หายๆ แต่การปวดจะมากขึ้นเรื่อยๆ จนทนไม่ไหว ต่อไปในระยะยาวก็มีอาการเข่าหลวมและเข่าทรุด อาจจะเดินไม่สะดวกและวิ่งไม่ได้

รักษาเอ็นเข่าฉีก ด้วยการผ่าตัดเอ็นไขว้หน้า แบบผ่าตัดส่องกล้องข้อเข่า

อีกประการหนึ่งการผ่าตัดเพื่อรักษาอาการบาดเจ็บเอ็นเข่าฉีกในปัจจุบันนี้ วิธีมาตรฐานที่แพทย์จะเลือกใช้กันนั้นก็จะเป็นการผ่าตัดแบบส่องกล้อง (Arthroscopic surgery) ซึ่งเป็นรูปแบบหนึ่งของการผ่าตัดแบบ MIS

ทำให้มีแผลผ่าตัดที่เล็กลง และช่วยการฟื้นตัวของผู้ป่วยให้เร็วขึ้น การผ่าตัดเอ็นเข่าไขว้หน้าจะเป็นการเปลี่ยนเอ็นเข่าใหม่โดยนำเอ็นจากส่วนอื่นของร่างกายมาทดแทน เช่น เอ็นสะบ้า เอ็นแฮมสตริง เป็นต้น หลังผ่าตัดเอ็นเข่าฉีกหมอก็จะให้ทำกายภาพเป็นการเข้าสู่การฟื้นฟูตามขั้นตอน และไม่นานก็จะกลับไปเดินได้เล่นกีฬาได้อย่างไม่เป็นปัญหา

หมอจึงข้อย้ำตรงนี้ว่าเอ็นเข่าไขว้หน้าเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของร่างกาย เพราะช่วยให้เรามีความมั่นคงในการเคลื่อนไหว แต่ทั้งนี้อวัยวะส่วนนี้ก็บาดเจ็บได้ง่ายเช่นกัน อาทิ เอ็นเข่าฉีก เอ็นไขว้หน้าอักเสบ หากเราไม่ระมัดระวัง หากเกิดอุบัติเหตุขึ้นและส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บที่เอ็นเข่าไขว้หน้าหรือเอ็นเข่าฉีกนี้ อย่าได้รั้งรอที่จะมาโรงพยาบาลเพื่อทำการรักษา เพราะจะได้ไม่เสี่ยงต่อภาวะเข่าเสื่อมในอนาคตนั่นเอง