เอ็นหัวไหล่ฉีกขาด รักษาได้ด้วยการผ่าตัด

• เอ็นหัวไหล่ฉีก ผู้ป่วยส่วนมักจะมีอาการปวดไหล่ ปวดรอบๆ หัวไหล่ โดยเฉพาะปวดไหล่ด้านหน้า ค่อนไปทางด้านข้างของไหล่
• ในกลุ่มผู้สูงอายุบางราย อาจจะมีการฉีกขาดของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ได้ โดยที่ไม่แสดงอาการแต่อย่างใด
• ผ่าตัดเอ็นหัวไหล่ ฉีกขาด โดยการใช้กล้อง (Arthroscopic Rotator Cuff Repair) ช่วยลดการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อหัวไหล่ แผลขนาดเล็ก อาการปวดหลังผ่าตัดน้อย สามารถขยับข้อไหล่ได้เร็วกว่าการผ่าตัดแบบเปิด ลดระยะเวลาการพักพื้นในโรงพยาบาล

เอ็นหัวไหล่ฉีก พบมากในกลุ่มผู้สูงอายุที่มาด้วยอาการปวดไหล่ ซึ่งเส้นเอ็นข้อไหล่นั้นทำหน้าที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของข้อไหล่ และทำหน้าที่ให้ความมั่นคงของข้อไหล่อีกด้วย  

การฉีกขาดของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อข้อไหล่นั้น เกิดได้จากหลายสาเหตุที่แตกต่างกันออกไป  แต่พบว่า จะเกิดมากขึ้นในกลุ่มผู้สูงอายุ นอกจากนี้แล้ว การฉีกขาดของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ หรือเอ็นหัวไหล่ฉีกนั้นยังอาจจะเกิดจากอุบัติเหตุหรือการบาดเจ็บจากการใช้งานหัวไหล่ซ้ำๆ หรือเล่นกีฬา เป็นเวลานานๆ

อาการปวดไหล่นั้นสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ ซึ่งอาการปวดไหล่ที่เกิดจากเส้นเอ็นหัวไหล่ฉีกขาดนั้น

ผู้ป่วยมักจะมีอาการปวดรอบๆ ไหล่ โดยเฉพาะปวดไหล่ด้านหน้า ค่อนไปทางด้านข้างของไหล่

การตรวจร่างกายผู้ป่วย จะสามารถแยกสาเหตุของการปวดไหล่ได้ว่า เกิดจากการบาดเจ็บที่หัวไหล่ เอ็นหัวไหล่ฉีก หรือว่าเกิดอาการปวดที่มีต้นกำเนิดจากส่วนอื่นของร่างกาย เช่น กระดูกคอ เป็นต้น

นอกจากนี้แล้ว การตรวจเอ็กซเรย์และการตรวจภาพด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) ก็จะสามารถให้ข้อมูลของเส้นเอ็นหัวไหล่ได้มากขึ้น ซึ่งการส่งตรวจเอกซเรย์ และการตรวจภาพด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) ก็จะพิจารณาเป็นรายๆ ไป ขึ้นอยู่กับประวัติและการตรวจร่างกายของผู้ป่วยแต่ละราย

ภาวะเส้นเอ็นกล้ามเนื้อข้อไหล่ฉีกขาด ผู้ป่วยส่วนมากจะมาด้วยอาการปวดไหล่

โดยที่อาการปวดไหล่จะสัมพันธ์กับการทำกิจกรรมต่างๆ เช่น ปวดไหล่ ยกแขนไม่ขึ้น ยกแขนเหนือศีรษะ หรือทำท่าหยิบของจากที่สูง เป็นต้น ซึ่งหากอาการปวดยังดำเนินต่อไป อาจจะมีอาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อร่วมด้วยได้ และบางครั้งร่วมกับการจำกัดการใช้งานของข้อไหล่ หรือไหล่ติด  หากมีอาการปวดเอ็นหัวไหล่ฉีกที่มากขึ้นดังกล่าว ควรมาพบแพทย์ทันที

การรักษาภาวะเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ฉีกขาดนั้น ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของการบาดเจ็บ

ระดับที่ 1: เส้นเอ็นหัวไหล่อักเสบ

เป็นกรณีที่ยังไม่พบการฉีกขาดของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ การรักษาด้วยวิธีการอนุรักษ์ (conservative treatment) ได้แก่ การลดกิจกรรมการใช้งานข้อไหล่ และรับประทานยาต้านการอักเสบ ร่วมกับการทำกายภาพบำบัด ก็เพียงพอที่จะทำให้อาการปวดดีขึ้นได้ นอกจากนี้ การฉีดยากลุ่มสเตียรอยด์ ก็สามารถช่วยลดอาการปวดและอักเสบได้

ระดับที่ 2: เส้นเอ็นหัวไหล่ฉีกขาดบางส่วน เอ็นหัวไหล่ฉีก เมื่อไหร่ที่ต้องผ่าตัด ?

หากผลการตรวจภาพด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) พบว่า มีการฉีกขาดของเส้นเอ็นหัวไหล่บางส่วน กรณีที่น้อยกว่าครึ่งหนึ่ง สามารถให้การรักษาด้วยวิธีอนุรักษ์ดังข้างต้นได้

แต่กรณีที่มีการฉีกขาดมากกว่าครึ่งหนึ่ง แนะนำให้รักษาด้วยการ ผ่าตัดเอ็นหัวไหล่ จะให้ผลการรักษาที่ดีกว่า โดยปกติแล้ว การรักษาด้วยวิธีการอนุรักษ์นั้น จะทำการรักษาประมาณ 3-6 เดือน ซึ่งหากผู้ป่วยไม่ตอบสนองต่อการรักษาเอ็นหัวไหล่ฉีกดังกล่าวข้างต้น หรือมีอาการเปลี่ยนแปลง เช่น ปวดมากขึ้น หรือ มีอาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อ ก็ถือเป็นข้อบ่งชี้ในการผ่าตัดเช่นกัน

ระดับที่ 3 : เส้นเอ็นหัวไหล่ฉีกขาดตลอดความหนา 

ในกรณีที่เส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ฉีกขาดตลอดความหนา กล้ามเนื้อของเส้นเอ็นจะเหี่ยวลีบลง (Muscle atrophy) มีการแทรกของไขมันในกล้ามเนื้อ (Fatty infiltration) และมีการหดย่นเข้าด้านในมากขึ้น (Muscle retraction) ซึ่งทำให้สูญเสียความสามารถในการทำงานของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ 

นอกจากนั้น ขนาดของการฉีกขาดก็จะเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งจะทำให้หัวไหล่สูญเสียความมั่นคง และเกิดการเปลี่ยนแปลงของการกระจายแรงที่กระดูกผิวข้อหัวไหล่ นำไปสู่ข้อหัวไหล่เสื่อมตามมาในอนาคต ดังนั้น ในกรณีที่พบการฉีกขาดของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ตลอดความหนา จึงแนะนำให้ทำการรักษาด้วยการผ่าตัดซ่อมแซมเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่

เราพบว่า ในกลุ่มผู้สูงอายุบางราย อาจจะมีการฉีกขาดของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ได้ โดยที่ไม่แสดงอาการแต่อย่างใด เนื่องจากมีการปรับสมดุลของกล้ามเนื้อรอบๆ หัวไหล่ของผู้ป่วย ทำให้ความมั่นคงข้อไหล่ยังคงอยู่ และสามารถใช้งานได้โดยที่ไม่มีอาการแสดง

แต่ในกรณีที่มีอาการปวด ร่วมกับการฉีกขาดของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ แล้วทำการรักษาแบบไม่ผ่าตัด ถึงแม้ว่า อาการปวดและการเคลื่อนไหวจะดีขึ้น แต่กำลังของกล้ามเนื้อของข้อไหล่ที่มีอาการเอ็นหัวไหล่ฉีกมักจะคงเดิมหรือแย่ลง และยังไม่พบว่าอาการที่ดีขึ้นนั้นจะคงอยู่ได้ในระยะยาว หรือจะมีอาการเปลี่ยนแปลงในเวลาต่อมา และเมื่อติดตามอาการไปเป็นเวลานาน จะพบการเสื่อมของข้อไหล่มากขึ้น  

การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่หลังจากฉีกขาดเป็นเวลานาน จะทำให้เส้นเอ็นหดร่น และคุณภาพกล้ามเนื้อเสียไป ซึ่งเป็นข้อจำกัด ทำให้ไม่สามารถซ่อมแซมเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ที่เกิดการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวแล้วได้ 

วิธีการ ผ่าตัดเอ็นหัวไหล่ ฉีกขึ้นอยู่กับลักษณะการฉีกขาดและคุณภาพของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ ว่าเป็นอย่างไร

การผ่าตัดเพื่อซ่อมแซมเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ในปัจจุบันนั้น มีการพัฒนาวิธีการผ่าตัดเอ็นหัวไหล่ โดยการใช้กล้องช่วยในการผ่าตัด (Arthroscopic Rotator Cuff Repair) ซึ่งลดการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อหัวไหล่ แผลขนาดเล็กกว่า อาการปวดหลังผ่าตัดน้อยกว่า ทำให้สามารถขยับข้อไหล่ได้เร็วกว่าการผ่าตัดแบบแผลเปิด และยังสามารถลดระยะเวลาการพักพื้นในโรงพยาบาลได้อีกด้วย

แต่หากกรณีที่คุณภาพของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่ไม่ดี หรือมีอาการเอ็นหัวไหล่ฉีกขาดที่กว้าง ร่วมกับมีการเสื่อมของข้อหัวไหล่แล้ว การผ่าตัดเอ็นหัวไหล่ฉีกด้วยวิธีการเปลี่ยนข้อเทียม จะให้ผลการรักษาที่ดีกว่า

การพัฒนาของเทคโนโลยีช่วยการผ่าตัด อุปกรณ์ยึดตรึงเส้นเอ็นหัวไหล่ และการทำกายภาพบำบัดที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย รวมถึงความร่วมมือของผู้ป่วยในการทำกายภาพบำบัด จะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถหายจากการบาดเจ็บของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อหัวไหล่หรือเอ็นหัวไหล่ฉีก และกลับไปใช้ชีวิตได้ตามปกติในเวลาอันสั้น