ทำไมต้องตรวจสุขภาพประจำปี

• สถิติในเดือนตุลาคม พ.ศ.2559 พบว่า มีคนไทยเพียง 2% ที่ตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี และมี 59% คิดว่าตนเองมีสุขภาพร่างกายแข็งแรง
• คนแต่ละช่วงวัยจะมีโปรแกรมตรวจสุขภาพแตกต่างกัน เช่น อายุ 45 ปีขึ้นไปควรตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่  ผู้หญิงอายุ 40 ปีขึ้นไปควรตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม
• ปกติเราทุกคนควรได้รับการตรวจสุขภาพอย่างน้อยปีละครั้งหากไม่มีอาการเจ็บไข้ได้ป่วย เพราะทุกวันนี้ปัจจัยภายนอกต่างๆ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพทีละน้อยโดยที่เราไม่อาจทราบได้ เช่น มลภาวะฝุ่น PM 2.5 ควันพิษจากท่อไอเสีย สารเคมีและสารก่อมะเร็งที่ตกค้างในผักและผลไม้  โรคระบาด เช่น ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ โรคโควิด-19 (Covid-19) รวมทั้งปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ ในตัวบุคคลเอง เช่น โรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม

กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ เผยสถิติในเดือนตุลาคม พ.ศ.2559 ว่า มีคนไทยเพียง 2% ที่ตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี และมีถึง 59% ที่คิดว่าตนเองมีสุขภาพร่างกายแข็งแรงอยู่แล้ว ไม่จำเป็นต้องตรวจสุขภาพประจำปี

หัวใจสำคัญของการมีสุขภาพดี เพียงแค่กินอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และทำจิตใจให้แจ่มใสอย่างที่เคยบอกต่อๆ กันมา อาจไม่พอ เพราะหลายครั้งที่เราคิดว่าเรามีไลฟ์สไตล์ที่ดี ดูแลสุขภาพอย่างดี แต่โรคต่างๆ อาจจะกำลังเกิดขึ้นโดยที่ไม่ได้บอกให้เรารู้ ส่วนผู้ที่มีพฤติกรรมที่ทำให้สุขภาพแย่ลง เช่น สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ นอนดึก ไม่ชอบออกกำลังกาย มีภาวะน้ำหนักเกิน ชอบอาหารรสจัด ชอบอาหารปิ้งย่างหรือทอด ก็จะยิ่งเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคไขมันในเลือดสูง และโรคหัวใจได้

อันที่จริง “การตรวจสุขภาพ” คือ พื้นฐานการดูแลคุณภาพชีวิตให้ดำรงอยู่ได้นานๆ แต่หลายคนกลับยังไม่เข้าใจว่า เราต้องตรวจอะไร ตรวจเมื่อไหร่ ตรวจแล้วดีอย่างไร เพราะถ้าเปรียบร่างกายเป็นรถยนต์ การตรวจสุขภาพก็เสมือนการตรวจสภาพเครื่องยนต์ทุกปี แต่การเข้าอู่ซ่อมรถนั้น ถ้าเราไม่ทราบว่าตรงไหนที่เริ่มใช้การไม่ได้ เพื่อจะได้ซ่อมตรงจุด  เราก็เหมือนคนขับรถที่ดีแต่ขับอย่างเดียว

นอกจากนี้เรื่องของสุขภาพ ไม่ใช่แค่เรื่องของตัวเราเอง แต่ยังโยงหรือส่งผลกระทบไปถึงคนรอบตัวเรา เช่น คนรัก พ่อแม่ ลูก รวมไปถึงหน้าที่การงาน ดังนั้นการตรวจสุขภาพ จึงเสมือนการรับผิดชอบต่อตัวเองเพื่อไม่ให้คนรอบข้างต้องกังวล และนับเป็นความโชคดีของคนไทย ที่มีโรงพยาบาลที่มีคุณภาพหลายแห่งได้รับการยอมรับในระดับสากลตามมาตรฐาน JCI หรือ Joint Commission International โดยนำเครื่องมือการแพทย์ที่ทันสมัยในยุคดิจิตัล พร้อมการตรวจที่ให้ผลที่ไวและแม่นยำกว่าแต่ก่อน

ปกติเราทุกคนควรได้รับการตรวจสุขภาพอย่างน้อยปีละครั้งหากไม่มีอาการเจ็บไข้ได้ป่วย เพราะทุกวันนี้ปัจจัยภายนอกต่างๆ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพทีละน้อยโดยที่เราไม่อาจทราบได้ เช่น มลภาวะฝุ่น PM 2.5  ควันพิษจากท่อไอเสีย สารเคมีและสารก่อมะเร็งที่ตกค้างในผักและผลไม้  โรคระบาด เช่น ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ โรคโควิด-19 (Covid-19) และปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ ในตัวบุคคลเอง เช่น โรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม รวมไปถึงพฤติกรรมที่เปลี่ยนไป เช่น การออกกำลังกายน้อยลง ทานอาหารเก่งขึ้น สูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์มากขึ้น มีความเครียดสะสมมากขึ้น พักผ่อนน้อย  ดังนั้น การดูแลตัวเองที่มีประสิทธิภาพ คือ การป้องกันก่อนที่จะเกิดโรค ด้วยการตรวจสุขภาพประจำปี ที่จะสามารถทำให้พบเจอสิ่งผิดปกติในร่างกายได้ก่อนที่จะลุกลามจนยากเกินรักษา

การตรวจสุขภาพประจำปี คือ การตรวจเพื่อส่งเสริมสุขภาพในทุกเพศวัย เพื่อรู้ทันความผิดปกติก่อนที่จะเกิดโรค นำไปสู่การป้องกันและวางแผนการรักษาอย่างทันท่วงที โดยมีตัวอย่างตามช่วงวัยดังนี้

• ควรนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อย 6 ชั่วโมง หากอดนอนจะทำให้ผลการตรวจผิดปกติได้ โดยเฉพาะค่าความดันโลหิต การเต้นของหัวใจ และอุณหภูมิของร่างกาย
• กรุณางดอาหารและเครื่องดื่ม อย่างน้อย 8-10 ชั่วโมงก่อนตรวจ (สามารถจิบน้ำเปล่าได้เล็กน้อย)
• กรุณางดดื่มแอลกอฮอล์อย่างน้อย 24 ชั่วโมงก่อนตรวจสุขภาพ เนื่องจากแอลกอฮอล์อาจมีผลต่อการตรวจบางอย่าง หากดื่มไปแล้ว ควรแจ้งให้แพทย์หรือพยาบาลให้ทราบก่อนตรวจ
• หากกำลังรับประทานยาเพื่อควบคุมความดันโลหิต สามารถรับประทานต่อได้ตามที่แพทย์แนะนำ
• หากมีโรคประจำตัวหรือประวัติสุขภาพอื่นๆ กรุณานำผลการตรวจหรือรายงานจากแพทย์มาเพื่อประกอบการวินิจฉัย
• สำหรับสุภาพสตรี ไม่ควรอยู่ในช่วงก่อนและหลังมีประจำเดือน 7 วัน หากมีประจำเดือนให้งดตรวจปัสสาวะ เพราะเลือดจะปนเปื้อนในปัสสาวะ มีผลต่อการแปลผลการตรวจ
• การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยการเอกซเรย์เต้านม (Mammogram) หลีกเลี่ยงการตรวจในช่วงมีประจำเดือน ซึ่งเต้านมมีความคัดตึง ควรตรวจหลังจากมีประจำเดือน

กรณีสงสัยว่าตั้งครรภ์ โปรดแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบเพื่องดการตรวจเอกซเรย์ และการทำ Fibroscan

การตรวจสุขภาพประจำปีไม่ได้เป็นเพียงการตรวจหาโรคร้ายที่ซ่อนอยู่ในร่างกายเท่านั้น แต่ยังเป็นแนวทางการเรียนรู้ร่างกายของตัวเอง เราจะทำให้เห็นจุดที่อาจจะบกพร่องในอนาคต หรือจุดที่อาจมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหากไม่ได้รับการแก้ไข นอกจากนี้บางคนอาจไม่รู้ว่าตนเองมีโรคที่ถูกส่งต่อผ่านพันธุกรรมหรือไม่ ดังนั้นการตรวจสุขภาพประจำปีถือเป็นการวางแผนสุขภาพในอนาคต หากพบเจอความเสี่ยง สามารถรับคำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในการป้องกัน ดูแลและช่วยให้ร่างกายแข็งแรงเพิ่มขึ้นได้

แม้การลงทุนด้านสุขภาพจะเห็นผลช้า หรือยังไม่เห็นผล แต่ก็คุ้มค่าที่จะลงทุน ไม่ต้องมาบ่นทีหลังว่า “รู้แบบนี้ ถ้าตรวจสุขภาพประจำปี ก็คงไม่ต้องมารักษาโรค เมื่อสายไปแล้ว”