โรคนอนไม่หลับ คือโรคที่ผู้ป่วยไม่สามารถนอนหลับได้ตามเวลานอนปกติ ช่วงเวลาที่เข้านอนหลับได้ไม่ลึก มีอาการหลับ ๆ ตื่น ๆ ตื่นกลางดึกแล้วนอนหลับต่อไม่ได้ หรือหลังจากตื่นนอนมีอาการเพลีย ไม่สดชื่น ซึ่งอาการเหล่านี้จะกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน เนื่องจากร่างกายไม่ได้รับการพักผ่อนตามเวลาที่เหมาะสม
การนอนไม่หลับจะส่งผลกับอวัยวะภายในร่างกาย โดยเฉพาะในส่วนของสมอง ทำให้ประสิทธิภาพในการใช้ความคิดและความจำลดลง จะทำให้รู้สึกอ่อนเพลีย ไม่สดชื่นในตอนเช้า ขอบตาดำ ใบหน้าหมองคล้ำ ดูแก่ก่อนวัย เสียบุคลิกภาพ ตลอดจนส่งผลให้เกิดโรคหรืออาการต่าง ๆ ตามมาได้
ในปัจจุบัน สาเหตุของโรคนอนไม่หลับ มีหลายสาเหตุ เช่น ผลจากอาการป่วยเรื้อรัง ความเครียด การทำงานหนักมากเกินไป ผลจากออฟฟิศซินโดรม อาการทางกายภาพต่าง ๆ ตลอดจนเรื่องอาหารการกินในชีวิตประจำวัน
ส่วนอาการนอนไม่หลับตามศาสตร์การแพทย์แผนจีนจะมุ่งเน้นไปในทางด้านการปรับสมดุลของร่างกาย โดยจะมองภาพการรักษาเป็นองค์รวม อ้างอิงถึงสิ่งต่าง ๆ ที่มีผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจ
โดยกลุ่มอาการนอนไม่หลับ แบ่งได้ออกเป็น 5 ประเภทคือ
- ไฟหัวใจและตับมากเกินไป
อาการ นอนหลับแล้วตื่นง่าย ฝันเยอะ โมโหฉุนเฉียวบ่อยและหงุดหงิดง่าย ปวดหรือเวียนศีรษะ เจ็บเสียดหน้าอก และสีข้าง ในปากมีรสขม หิวน้ำบ่อย ปัสสาวะมีสีเข้ม และอาจมีอาการท้องผูกหรืออุจจาระแข็งร่วมด้วย
- เสมหะร้อนกระทบหัวใจ
อาการ นอนไม่หลับ กระสับกระส่าย ปวดศีรษะแบบหนัก ๆ จุกแน่นบริเวณหน้าอก มีอาการแน่นท้อง หรืออาจมีอาการอาเจียนมีเสมหะเหนียวปนอยู่ ในปากมีรสขม รู้สึกเหนียวปาก
- ลมปราณติดขัดและเลือดคั่ง
อาการ นอนไม่หลับเรื้อรัง จิตใจหดหู่ มีความเครียดสะสม เจ็บเสียดบริเวณหน้าอก เรอบ่อย สีหน้าหมองคล้ำ
- หัวใจและม้ามพร่อง
อาการ นอนหลับยาก ตื่นง่าย ฝันเยอะ ความจำไม่ดี อ่อนเพลีย หน้าซีด และไม่อยากอาหาร
- หัวใจและไตทำงานไม่ประสานกัน
อาการ นอนไม่หลับ เวียนศีรษะบ่อย มีเสียงวี้ดในหู รู้สึกหูแน่นๆ ปากแห้ง ปวดเมื่อยเอว ความจำไม่ดี และมีอาการร้อนทั้ง 5 (ร้อนบริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้าและหน้าอก)
การรักษาโรคนอนไม่หลับด้วยการฝังเข็ม: รักษาด้วยการฝังเข็ม จะเน้นวิธีการระบาย ในกลุ่มอาการโรคที่มีอาการติดขัด หรือมีไฟและเสมหะสะสมมากเกินไป และเน้นวิธีบำรุง ในกลุ่มอาการที่มีภาวะพร่อง