หัวเข่าลั่นขณะออกกำลังกาย สัญญาณเตือนถึงอาการเข่าเสื่อม

คุณเคยหรือไม่ ขณะออกกำลังกายหรือเวลาลุกขึ้นยืนเปลี่ยนท่าทางอย่างรวดเร็วแล้วเกิดเสียงดังกรอบแกรบจากข้อเข่า หรือที่เรียกว่า “หัวเข่าลั่น” หากคุณมีอาการแบบนี้บ่อยๆ คุณอย่าได้วางใจ เพราะนี้เป็นสัญญาณจากร่างกายที่กำลังบอกคุณว่าคุณเริ่มมีโอกาสเสี่ยงที่จะพบโรคข้อเข่าเสื่อมแล้ว ซึ่งอาการหัวเข่าลั่นนี้ บางคนก็อาจพบได้ในอิริยาบถต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ส่วนบางคนจะเกิดเฉพาะตอนช่วงออกกำลังกายเป็นหลัก แต่ไม่ว่าจะแบบไหนก็ตามเสียงที่เกิดขึ้นนี้กำลังบอกอะไรกับคุณบ้าง มาเรียนรู้กันดีกว่า

ก่อนที่เราจะรู้ถึงเหตุผลว่าทำไม หัวเข่าจึงลั่นหรือมีเสียงดังขณะที่ออกกำลังกายหรือขณะที่เคลื่อนไหวร่างกาย สิ่งแรกที่ต้องเข้าใจกันก่อนคือ โครงสร้างของข้อเข่าของคนเราประกอบไปด้วยกระดูก 3 ส่วนคือ กระดูกต้นขา Femur ซึ่งเป็นกระดูกส่วนบนของเข่า กระดูกหน้าแข้ง Tibia ซึ่งเป็นกระดูกส่วนล่างของเข่า และกระดูกสะบ้า Patella ซึ่งอยู่ส่วนหน้าของเข่า ซึ่งทั้ง 3 ส่วนนี้จะถูกยึดติดกันไว้ด้วยเส้นเอ็น ผิวสัมผัสของกระดูกทั้งสามจะมีเยื่อบุข้อ เซลล์ประสาทรับความรู้สึก และมีกระดูกอ่อนค่อนข้างหนาคลุมอยู่ ซึ่งกระดูกอ่อนนี้มีลักษณะเรียบ มันวาว และผิวลื่นทำหน้าที่ในการรับแรงกระแทกที่เกิดขึ้นขณะเคลื่อนไหวข้อ และภายในข้อเข่านั้นก็จะมีน้ำเลี้ยงข้อเข่าอยู่ ทางการแพทย์เรียกว่า synovial fluid ซึ่งช่วยในการหล่อลื่นข้อเข่าและช่วยในเรื่องของการถ่ายน้ำหนักอีกด้วย

โดยส่วนใหญ่การเกิดเสียงดังที่ข้อเข่าหรือที่เรียกกันว่า หัวเข่าลั่น นั้นจะมาจากสาเหตุข้อเข่าเสื่อม คือจะเกิดขึ้นจากกระดูกอ่อนในส่วนที่เรียบๆ ที่เป็นมันวาวนั่นเอง เกิดการเสื่อมสภาพทำให้เจ้ากระดูกอ่อนส่วนนี้ไม่สามารถทำหน้าที่เป็นเบาะรองรับน้ำหนักได้เหมือนเดิม และก็จะเกิดการสูญเสียคุณสมบัติของน้ำหล่อเลี้ยงเข่าตามมาด้วย

เมื่อเรามีการใช้งานข้อเข่าโดยการออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมที่ต้องมีการเคลื่อนไหวข้อเข่าอย่างหนัก ข้อเข่าก็จะเกิดการเสียดสีและเกิดการสึกหรอของกระดูกอ่อนทำให้เกิดเสียงดังในข้อหรือหัวเข่าลั่นขึ้นมา ยิ่งข้อเข่าเสื่อมมากกระดูกอ่อนผิวข้อก็จะยิ่งบางลง ผิวจะขรุขระมากขึ้น เสียงหัวเข่าลั่นก็จะเกิดบ่อยขึ้นไม่แต่เฉพาะการออกกำลังกาย

ต่อมาก็จะเริ่มมีการงอกของกระดูกขึ้นมาเรียกว่า osteophyte เมื่อมีการอักเสบเยื่อหุ้มข้อจะสร้างน้ำเลี้ยงข้อเพิ่ม ทำให้ข้อมีขนาดใหญ่เพิ่มมากขึ้น กล้ามเนื้อลีบลง การเปลี่ยนแปลงของข้อจะเป็นไปอย่างช้าๆ โดยที่คนไข้ไม่ทราบ ซึ่งปัญหาเหล่านี้จะสร้างปัญหาให้กับการใช้ชีวิตมากขึ้นเรื่อยๆ

หมอจึงต้องบอกว่าถ้าคุณมีอาการหัวเข่าลั่น คุณอย่าได้วางใจว่าเป็นอาการปกติเสมอไป เพราะนี่อาจเป็นสัญญาณของร่างกายที่กำลังเตือนคุณว่า ข้อเข่าคุณเริ่มเสื่อมแล้วนะ ฉะนั้นน่าจะรีบมาพบแพทย์และรับคำแนะนำจากแพทย์โดยเร็วจะดีกว่า แต่โดยส่วนใหญ่แล้วจะมาพบแพทย์ก็ไม่ได้มาด้วยสาเหตุหัวเข่าลั่น แต่จะมาเพราะอาการปวดเข่า หรือข้อติดมากกว่า ซึ่งนั่นก็เป็นอาการของภาวะที่ข้อเริ่มเสื่อมแบบรุนแรงแล้ว

คุณเสี่ยงเป็นข้อเข่าเสื่อมหรือเปล่า ? ทำแบบประเมินข้อเข่าเสื่อมเบื้องต้น คลิกที่นี่ 

ถ้าคนไข้มีอาการหัวเข่าลั่นขณะออกกำลังกายเพียงอย่างเดียว หมอก็ยังไม่ชี้ชัดว่าจะเป็นลักษณะของข้อเข่าเสื่อมทันที คนไข้ส่วนมากจะมาด้วยอาการทั้งหัวเข่าลั่น และมีอาการปวดเข่า เบื้องต้นแล้วก็จะต้องมีการซักประวัติ ตรวจร่างกายโดยเน้นตรวจที่ข้อเข่า มีการเอกซเรย์ทำ MRI ดูภายในข้อ

ถ้าเกิดจากข้อเข่าเสื่อมจริงก็จะพบว่าช่องว่างระหว่างกระดูกเข่าแคบลง นอกจากนั้นเราก็จะมีการเจาะเลือด เพื่อวินิจฉัยแยกโรคด้วยว่าคนไข้มีโรคที่เกี่ยวกับข้อหรือไม่ และก็จะมีการตรวจน้ำเลี้ยงข้อเข่าด้วย

การรักษาข้อเข่าเสื่อม

เมื่อเราตรวจวินิจฉัยได้อย่างแน่นอนและชัดเจนแล้ว ก็จะมากำหนดแนวทางการรักษา ถ้าเป็นในกรณีข้อเข่าเสื่อม การรักษาก็จะมีตั้งแต่การรักษาที่ไม่ใช่การผ่าตัด คือการปรับเปลี่ยนรูปแบบการใช้ชีวิต การควบคุมน้ำหนัก ไปจนถึงการรับประทานยาและกายภาพบำบัด

ส่วนถ้ามีข้อเข่าเสื่อมมากก็จะต้องใช้การผ่าตัด ซึ่งปัจจุบันการผ่าตัดจะเป็นการผ่าตัดส่องกล้อง (Arthroscopic surgery) ซึ่งเป็นรูปแบบหนึ่งของการผ่าตัดแบบ MIS (Minimal Invasive surgery) อันเป็นการผ่าตัดที่มีความปลอดภัยสูง แผลผ่าตัดเล็กและก็เจ็บน้อยมาก วิธีนี้ช่วยในการวินิจฉัยโรคได้อย่างแม่นยำและสามารถรักษาไปพร้อมกัน เมื่อแผลผ่าตัดไม่ใหญ่และเจ็บน้อย จึงทำให้ไม่ต้องพักฟื้นนาน

ทุกวันนี้แพทย์จึงยึดเอาวิธีผ่าตัดส่องกล้องนี้เป็นมาตรฐานในการรักษาอาการทางข้อเข่า ทั้งการผ่าเพื่อตัดหรือเย็บซ่อมหมอนรองเข่า การแก้ไขเรื่องเอ็นไขว้หน้า ไขว้หลังของข้อเข่า การรักษาชิ้นส่วนของผิวข้อที่แตกและอื่นๆ ส่วนจะเป็นการผ่าตัดเพื่อแก้ไขความผิดปกติของข้อเข่าหรือเป็นการผ่าตัดเพื่อเปลี่ยนข้อเข่านั้น หมอก็ต้องพิจารณากลับไปถึงเรื่องสาเหตุของปัญหาและพิจารณาร่วมกับปัจจัยแวดล้อมอื่น ๆ ของคนไข้ด้วย

ดังนั้น หมอจึงอยากสรุปว่า กรณีหัวเข่าลั่นขณะออกกำลังกาย ถ้าเกิดขึ้นกับคุณ ก็อย่าได้วางใจ เพราะนี่อาจเป็นสัญญาณจากร่างกายที่บ่งบอกว่า หัวเข่าของคุณเริ่มเสื่อมแล้วนะ และยิ่งถ้าคุณมีอาการหัวเข่าลั่นร่วมกับอาการปวดเข่าด้วย หมอแนะนำว่าให้ลองมาพบแพทย์เพื่อตรวจจะดีกว่า เพราะถ้าเข่าเริ่มจะเสื่อมการปรับพฤติกรรมอาจจะช่วยลดปัญหาลงได้

แต่ถ้าคุณปล่อยไว้เป็นเวลานานเข่าก็จะเสื่อมลงไปมากกว่าเดิม ซึ่งเมื่อถึงเวลานั้นก็อาจจะต้องถึงขั้นมาผ่าตัดเพื่อเปลี่ยนข้อเข่ากัน แม้ว่าปัจจุบันจะไม่ใช่เรื่องที่ยุ่งยากอีกแล้ว แต่แน่นอนว่าก็ต้องมีค่าใช้จ่ายที่มากกว่า ทางที่ดีรักษาก่อนที่จะลุกลามน่าจะเป็นทางเลือกที่ดีที่สุด

เข่าลั่น ทำนัดปรึกษาหมอออนไลน์ Video Call ได้เลยที่บ้าน คลิกที่นี่