อัพเดททุกคำถามเกี่ยวกับ “มะเร็ง”

โรคมะเร็งหลายชนิด มักไม่มีสัญญาณเตือนในครั้งแรก แต่ถ้าสงสัยว่ามีอาการเหล่านี้ ควรรีบมาพบแพทย์

• พบความผิดปกติของระบบขับถ่าย เช่น ถ่ายอุจจาระหรือปัสสาวะลำบาก มีเลือดปน ท้องผูกสลับกับท้องเสีย
• แผลหายช้า
• มีเลือดหรือน้ำเหลืองไหลออกจากบริเวณใดบริเวณหนึ่งอย่างผิดปกติ
• คลำก้อนได้ที่เต้านมหรือบริเวณอื่นของร่างกาย
• รู้สึกอาหารไม่ย่อย หรือกลืนอาหารลำบาก
• พบหูดหรือไฝที่โตผิดปกติ หรือมีขนาดใหญ่ขึ้นจากเดิม
• ไอเรื้อรังหรือมีเสียงแหบโดยไม่ทราบสาเหตุ

ปัจจุบันการรักษาโรคมะเร็ง ผู้ป่วยและญาติมักมีความสับสนและขาดความเข้าใจเกี่ยวกับวิธีการรักษาโรค มะเร็งชนิดเดียวกันอาจรักษาไม่เหมือนกัน บางคนได้ยาเคมีบำบัดก่อนผ่าตัด บางคนผ่าตัดอย่างเดียว บางคนได้ทั้งยาเคมีบำบัด ผ่าตัด และฉายรังสีซ้ำ บางคนได้ยาชนิดพุ่งเป้าในมะเร็งบางชนิด เหล่านี้ทำให้การเข้าใจวิธีการรักษาคลาดเคลื่อน ทำให้เกิดการเปรียบเทียบแผนการรักษาของแพทย์ในที่ต่างๆ ซึ่งอันที่จริงแล้ว หลังจากที่วินิจฉัยมะเร็ง (Diagnosis) ต้องมีการตรวจเพิ่มเติม เพื่อทราบระยะของการดำเนินโรค (Staging) พร้อมปรึกษาแพทย์สาขาอื่นๆ เช่น แพทย์ผ่าตัด แพทย์ด้านรังสี เพื่อพิจารณาแนวทางการรักษา การวางแผนและกำหนดเป้าหมายการรักษาร่วมกัน

โดยในปัจจุบันมีวิธีการ รักษามะเร็ง ที่สรุปได้ดังนี้

การรักษาด้วยรังสีบำบัด หรือ การฉายแสง เป็นการรักษามะเร็งเฉพาะตำแหน่งโดยใช้รังสีขนาดสูง (High Dose of Radiation) จากแหล่งกำเนิดรังสี โดยแสงนี้จะผ่านผิวหนังไปยังตำแหน่งที่ต้องการ โดยมีจุดประสงค์ต่างๆ เช่น

• เพื่อการรักษาให้หาย เช่น มะเร็งบริเวณศีรษะและคอ ในระยะแรก หรือมะเร็งปอดในกรณีมีข้อห้ามในการผ่าตัด
• การฉายแสงเสริม อาจพบในมะเร็งเต้านมหลังการผ่าตัดไปแล้ว หรือมะเร็งกล่องเสียงที่มักให้การรักษาร่วมกับการใช้ยาเคมีบำบัด
• การฉายแสงเพื่อลดอาการปวด เช่น มะเร็งที่กระจายไปกระดูก
• การฉายแสงเพื่อหยุดเลือดออกจากก้อนมะเร็ง ในมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ ที่ผู้ป่วยมีปัสสาวะเป็นเลือดตลอดเวลา
• การฉายแสงเพื่อยับยั้งการลุกลาม เช่น ก้อนมะเร็งลามไปกดไขสันหลัง จนทำให้ขาไม่มีแรงหรือเดินไม่ได้

ปัจจุบันยา Targeted Cancer Therapy มีบทบาทในการรักษามะเร็งอย่างมาก ด้วยประสิทธิภาพในการรักษาสูงเมื่อเทียบกับการให้ เคมีบำบัด แต่มีผลข้างเคียงน้อยกว่า แต่ไม่ใช่ว่าทุกคนที่เป็นมะเร็งจะสามารถรับการรักษาด้วยยา Targeted Cancer Therapy ได้ มีความจำเป็นต้องพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อพิจารณาเป็นรายๆ ไปตามความเหมาะสม

สำหรับยาภูมิคุ้มกันบำบัดมีกลไกการออกฤทธิ์ ทำให้เม็ดเลือดขาวมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยให้ผลที่ดีเหมือนยา Targeted Cancer Therapy คือ มีผลข้างเคียงน้อยกว่าเมื่อเทียบกับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด แต่การที่เม็ดเลือดขาวมีความสามารถมากเกินไปบางครั้งอาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น ผิวเป็นผื่น ลำไส้อักเสบ ท้องเสีย ปอดอักเสบ รวมถึงอาจส่งผลกระทบให้ไทรอยด์ทำงานมากหรือน้อยเกินไป หรือน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นได้ แต่ร่างกายจะค่อยๆ ปรับตัวได้เอง ก่อนการรักษาแพทย์จะพิจารณาเลือกใช้ยาตามชนิดของมะเร็งและระยะของมะเร็ง ปัจจุบัน ยาภูมิคุ้มกันบำบัดเหมาะสำหรับการใช้รักษามะเร็งได้หลายชนิด เช่น มะเร็งผิวหนังเมลาโนมา มะเร็งต่อมน้ำเหลืองบางชนิด มะเร็งปอด มะเร็งศีรษะและลำคอ มะเร็งในกระเพาะปัสสาวะและระบบทางเดินปัสสาวะ มะเร็งไต มะเร็งตับ มะเร็งเต้านมบางชนิด มะเร็งกระเพาะอาหารที่ดื้อต่อยาเคมีบำบัด และมะเร็งลำไส้บางชนิด

การรักษาด้วยยาภูมิคุ้มกันบำบัด สามารถใช้ร่วมกับยาชนิดอื่น หรือใช้เดี่ยวๆ ก็ได้ ขึ้นกับอาการของโรคมะเร็ง จากสถิติการรักษาพบว่า ยาภูมิคุ้มกันบำบัด เพิ่มอัตราการอยู่รอด 3 ปี ของผู้ป่วยมะเร็งผิวหนังเมลาโนมาจาก 5% เพิ่มขึ้นเป็น 42% และเพิ่มอัตราการอยู่รอด 5 ปี ในผู้ป่วยมะเร็งปอดจาก 6% เพิ่มขึ้นเป็น 15% นอกจากนั้นยังสามารถชะลอการกลับมาของมะเร็งปอด ตับ และกระดูก ได้ประมาณ 1 ปีครึ่ง สามารถควบคุมให้โรคสงบ โดยไม่มีผลข้างเคียง และกลับไปใช้ชีวิตปกติได้

• โรคมะเร็งระยะเริ่มต้นสามารถรักษาให้หายขาดได้โดยการผ่าตัด หรือเสริมด้วยการฉายรังสี หรือการให้ยา เคมีบำบัด
• โรคมะเร็งบางชนิดที่แพร่กระจายแล้ว อาจสามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยยา เคมีบำบัด ได้แก่ มะเร็งเม็ดเลือด มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งลูกอัณฑะ มะเร็งไข่ปลาอุก
• โรคมะเร็งบางชนิดสามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยการฉายรังสีร่วมกับการให้ยาเคมี ได้แก่ มะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็ก มะเร็งช่องปากและคอ มะเร็งทวารหนัก

หลายคนเคยตั้งคำถามว่า ต่อให้เราทำตัวดีแค่ไหน ปรับพฤติกรรมไปในทางที่ดีอย่างไร ก็ยังเป็นมะเร็งได้อยู่ดี ซึ่งในแต่ละคนมีปัจจัยภายในที่แตกต่างกัน บางบ้านเป็นมะเร็งทั้งบ้าน หรือมีญาติสายตรงเป็นมะเร็ง จะยิ่งเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งมากกว่าคนทั่วไป จึงควรหมั่นตรวจสุขภาพร่างกายเป็นประจำทุกปี แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า พฤติกรรมและสภาวะบางอย่างส่งผลต่อการเกิดโรคมะเร็งอย่างมีนัยสำคัญ จึงควรปรับพฤติกรรมเหล่านี้ให้ได้มากที่สุด ได้แก่

• งดการสูบบุหรี่
• งดการดื่มแอลกอฮอล์
• ลดความอ้วน
• ลดการรับประทานเนื้อแดงแปรรูป เช่น ไส้กรอก หมูแฮม แหนม
• เพิ่มการออกกำลังกาย
• ทานผักผลไม้ให้มากๆ
• พักผ่อนให้เพียงพอ
• ดูแลจิตใจให้มีความสุข ไม่เครียดจนเกินไป

ผู้ป่วยมะเร็งหลายคน ต้องการความเข้าใจ ไม่ใช่ความสงสาร ผู้ป่วยบางคนเมื่อทราบว่าตัวเองเป็นโรคมะเร็ง จะเกิดความกังวลในหลายด้าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ป่วยที่มีภาระหน้าที่ต้องรับผิดชอบในครอบครัว อาจมีความรู้สึกกังวล เครียด ไม่ยอมรับความจริงที่เกิดขึ้น หลายครั้งที่บุคคลในครอบครัวไม่สามารถเข้าถึงผู้ป่วยได้ในระยะแรก ช่วงระยะเวลาดังกล่าวนี้ สมาชิกในครอบครัวควรหา ข้อมูลเกี่ยวกับโรคมะเร็งที่ผู้ป่วยเป็น โดยการสอบถามจากแพทย์ หรือค้นคว้าจากแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ เพื่อช่วยดูแลให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุด อาจแสดงความเป็นห่วงอย่างจริงใจ แต่ต้องไม่แสดงอาการเกินพอดี เคยพูดคุยกันอย่างสนุกสนานอย่างไรสามารถทำได้เช่นเดิม เพื่อลดทอนความเครียด ตั้งใจรับฟังผู้ป่วยให้มากขึ้นเพราะระยะแรกเป็นช่วงเวลาที่ยากลำบากในการดำเนินชีวิตเป็นอย่างมาก

ปัจจุบันสามารถรักษามะเร็งให้หายขาดได้ หากเรารู้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น การตรวจสุขภาพจึงเป็นสิ่งสำคัญ ผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป ไม่ว่าหญิงหรือชาย ควรส่องกล้องเพื่อตรวจมะเร็งลำไส้ ผู้หญิงที่อายุ 40 ปีขึ้นไป ควรตรวจมะเร็งเต้านม มะเร็งปากมดลูก และสิ่งสำคัญควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมดังที่กล่าวมา เพราะถึงแม้จะมียาในการรักษามะเร็งที่ดีแค่ไหน แต่จะดีกว่าไหมถ้าเราไม่เป็นมะเร็ง