พ่อแม่ไม่ยอมแพ้...เมื่อลูกแพ้ (ยา)

• การแพ้ยาไม่จำเป็นต้องแสดงอาการตั้งแต่ครั้งแรก เด็ก ๆ อาจมีอาการแพ้หลัง รับประทานยาในอนาคตก็ได้
• หากมีอาการแพ้ชนิดรุนแรง (Anaphylaxis) อาจมีอันตรายถึงชีวิตได้
• อย่าลืมแจ้งให้แพทย์ทราบทุกครั้งว่า ลูกน้อยแพ้ยาอะไร มีอาการแพ้อย่างไร

คุณพ่อคุณแม่ที่มีลูกน้อยอาจรู้สึกเบื่อหน่ายที่ต้องตอบคำถามมากมายเมื่อต้องพาลูกไปโรงพยาบาลด้วยอาการไข้เพียงเล็กน้อย แต่การซักประวัติโดยแพทย์หรือพยาบาลนั้นมีผลต่อการให้ยาอย่างมาก เพราะหากเด็กมีอาการแพ้ยาบางชนิด อาจส่งผลให้กลายเป็นปัญหาต่อสุขภาพที่รุนแรงได้

เด็กๆ อาจมีปฏิกิริยาตอบสนองจากการใช้ยาแบบไม่พึงประสงค์ ทั้งแบบที่คาดเดาได้และคาดเดาไม่ได้ ดังนี้

• ปฏิกิริยาที่คาดเดาได้ เกิดจากผลข้างเคียงจากการใช้ยาเช่นยาลดน้ำมูกมีผลทำให้ง่วงนอน หรือยาบางชนิดอาจส่งผลให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์เมื่อใช้ร่วมกัน นอกจากนี้อาจเกิดจากการได้รับยาเกินขนาด
• ปฏิกิริยาที่ไม่สามารถคาดเดาได้ ได้แก่ การแพ้ยาซึ่งเกิดจากภูมิคุ้มกันของร่างกายต่อต้านยาหรือส่วนประกอบของยาที่ได้รับเข้าไป จึงสร้างสารเคมีมาต่อต้านยาหรือส่วนประกอบของยานั้น โดยแสดงอาการแพ้ในลักษณะแตกต่างกัน

แม้การแพ้ยานี้จะเป็นส่วนน้อยของปฏิกิริยาไม่พึงประสงค์แต่ถือว่าเป็นอาการที่สำคัญโดยเฉพาะหากมีอาการแพ้ชนิดรุนแรง(Anaphylaxis) อาจมีอันตรายถึงชีวิต

การแพ้ยาไม่สามารถคาดเดาได้ล่วงหน้าเลยว่าลูกน้อยจะแพ้ยาตัวไหน การแพ้ยาสามารถเกิดขึ้นเมื่อใดก็ได้ในระหว่างที่รับประทานยานั้น ๆ และในบางครั้งก็อาจเกิดขึ้นได้ทันทีหลังจากยาเข้าสู่ร่างกาย หรืออาจเกิดภายหลังรับประทานยาไปแล้วสักพัก

* การแพ้ยาไม่จำเป็นต้องแสดงอาการตั้งแต่ครั้งแรก เด็กๆ อาจมีอาการแพ้หลังรับประทานยาในครั้งต่อไปในอนาคตก็ได้

• เกิดผื่นที่ผิวหนังหรือลมพิษ
• มีอาการคัน
• หายใจมีเสียงวี๊ด หายใจลำบาก หายใจเหนื่อย
• มีอาการบวมที่ปากและตา
• ความดันโลหิตต่ำ

นอกจากนี้ยังมีอาการแพ้ยาอื่นๆ ที่พบไม่บ่อยนักแต่มีอาการรุนแรงเช่นกัน มักเกิดหลังจากใช้ยาไปนานหลายวันหรือหลายสัปดาห์เช่น

• อาการแพ้ที่มีอาการไข้ ปวดข้อ มีผื่น
• อาการผื่นผิวหนังรุนแรง มีผื่นพุพอง ผิวหนังลอก ได้แก่โรคทีอีเอ็น (Toxic Epidermal Necrolysis) และกลุ่มอาการสตีเวนส์จอห์นสัน (Stevens-Johnson Syndrome)
• อาการผื่นแพ้ที่มีร่วมกับอาการอื่น เช่น มีไข้ ต่อมน้ำเหลืองโตบวม ตับ-ไตอักเสบ

• แพ้ยาปฏิชีวนะ(ยาฆ่าเชื้อ) ได้แก่ กลุ่มยาเพนิซิลลิน (Penicillin) กลุ่มซัลโฟนาไมด์ (Sulfonamides)เป็นต้น
• แพ้ยากันชัก
• แพ้ยาแอสไพรินและยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (เอ็นเสด- NSAIDs)
• แพ้ยาชา
• แพ้ยาเคมีบำบัด

• การซักประวัติจากระยะเวลาการใช้ยา เวลาที่รับประทานยา อาการที่เกิดขึ้น และประวัติการได้รับยาก่อนหน้านี้ รวมถึงประวัติการแพ้ยา
• การตรวจร่างกาย
• การทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนัง เป็นการทดสอบโดยการใช้ยาที่คาดว่าเด็กจะแพ้ในปริมาณเล็กน้อย สะกิดเข้าไปภายใต้ผิวหนังหากเด็กที่มีอาการแพ้ ผิวหนังจะแดง คัน และเป็นตุ่มขึ้นมา การทดสอบนี้มีความแม่นยำสูงในกลุ่มที่แพ้ยาเพนิซิลลิน
• ทดสอบโดยทดลองให้ยาที่สงสัยว่ามีอาการแพ้ (Drug challenge) โดยต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด

• หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่แพ้
• รับประทานยาแก้แพ้เพื่อควบคุมอาการ
• พาลูกน้อยไปพบแพทย์ทันที หากอาการแย่ลงหรือกรณีที่มีอาการหลายอย่างเกิดขึ้นพร้อมกัน เพราะนับเป็นอาการแพ้อย่างรุนแรง

• อย่าลืมแจ้งให้แพทย์ทราบทุกครั้งว่า ลูกแพ้ยาอะไร มีอาการแพ้อย่างไร
• สอบถามแพทย์หรือเภสัชกรว่ามียาคล้ายๆกันที่ต้องหลีกเลี่ยงอีกหรือไม่
• สอบถามแพทย์หรือเภสัชกรถึงยาทางเลือกอื่นที่ใช้แทนยาที่เด็กๆ แพ้
• พกบัตรประจำตัวเด็กแพ้ยาไปพบแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้ง เพราะในบัตรจะระบุยาและอาการไว้

เมื่อลูกน้อยไม่สามารถตอบหรือถามแพทย์ได้ด้วยตัวเอง คุณพ่อคุณแม่จึงต้องเป็นตัวแทน หมั่นสังเกตอาการ และไม่ยอมแพ้ต่อความป่วยไข้ของลูก

อย่าเบื่อที่จะตอบคำถามแพทย์ เพียงเพราะลูกน้อยร้องไห้โยเย เพราะการซักประวัติมีความสำคัญต่อการรักษา รวมถึงผลข้างเคียงที่อาจตามมาหลังการใช้ยา