ชวนคุณแม่ใส่ใจป้องกันการคลอดก่อนกำหนด

ชวนคุณแม่ใส่ใจป้องกันการคลอดก่อนกำหนด

HIGHLIGHTS:

  • สถิติในประเทศไทย พบการคลอดก่อนกำหนดได้ถึง 12%
  • การคลอดก่อนกำหนด ส่งผลให้ทารกเสี่ยงต่อปัญหาทางสมอง ปอด หัวใจ และพัฒนาการด้านอื่นๆ
  • โรงพยาบาลสมิติเวชสุขุมวิท มีการป้องกันคลอดก่อนกำหนดด้วย 3P Concept คือ Prediction, Prevention, Promotion

ปัจจุบันคุณแม่ยุคใหม่จำนวนไม่น้อยกลับต้องเผชิญกับภาวะแทรกซ้อนขณะตั้งครรภ์ต่าง ๆ มากมายที่จัดว่าเป็นภาวะครรภ์เสี่ยงที่อาจมีผลต่อชีวิตน้อย ๆ ในครรภ์หรือสุขภาพของตัวคุณแม่เอง สิ่งหนึ่งที่เป็นปัญหาใหญ่ที่สำคัญสำหรับเรื่องของการตั้งครรภ์ก็คือ การคลอดก่อนกำหนด จากข้อมูลเราพบว่าอุบัติการณ์ของการคลอดก่อนกำหนดนั้น พบได้ถึง 10 % จากการคลอดของสุภาพสตรีหลาย ๆ ประเทศทั่วโลก แต่ในประเทศไทยกลับพบว่ามีถึง 12 % จากการคลอดทั่วประเทศ ซึ่งถือว่าเยอะทีเดียว ด้วยเหตุนี้ทางโรงพยาบาลสมิติเวช สุขุมวิท จึงมีความตั้งใจที่จะขอเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยลดปัญหาการคลอดก่อนกำหนดนี้ ด้วยการจัดตั้งศูนย์ Preterm Prevention Clinic เพื่อเข้ามาช่วยแก้ปัญหาในเรื่องของการคลอดก่อนกำหนด และเนื่องด้วยทุกพฤศจิกายน วันทารกคลอดก่อนกำหนดโลก (World Prematurity Day) เราจึงขอนำความรู้เรื่องคลอดก่อนกำหนดมาบอกเล่าพร้อมกับแนะนำศูนย์ Preterm Prevention Clinic ไปพร้อมๆ กัน

เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับการคลอดก่อนกำหนด

การคลอดก่อนกำหนดคือการคลอดก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ ซึ่งเราพบว่ายิ่งมีการคลอดก่อนกำหนดเร็วมากขึ้นเท่าไหร่ ทารกที่เกิดจากการคลอดก่อนกำหนดยิ่งมีความเสี่ยงที่จะไม่สมบูรณ์มากขึ้นเท่านั้น อาจเกิดความผิดปกติได้มากมาย เช่น มีน้ำหนักตัวน้อย การขยายตัวของปอดไม่สมบูรณ์ทำให้มีปัญหาในการหายใจ มีปัญหาเลือดออกในสมอง เกิดการติดเชื้อ มีพัฒนาการทางด้านร่างกายไม่ดี และเสี่ยงต่อสมองพิการ เป็นต้น รวมถึงเรื่องเมื่อเด็กรอดชีวิตและเติบโตไปยังทำให้สุ่มเสี่ยงต่อการเป็นโรคต่าง ๆ ทั้งโรคความดัน เบาหวาน อัมพฤกษ์ โรคหัวใจ ด้วยสาเหตุของการคลอดก่อนกำหนดนั้น ณ ตอนนี้เรายังไม่ทราบแน่ชัด แต่จากการศึกษาและทำการเก็บข้อมูลเราพบว่าผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงสูงที่จะมีการคลอดก่อนกำหนดได้แก่ ผู้ที่มีประวัติการคลอดก่อนกำหนดในครรภ์ก่อน จากปัญหาเหล่านี้แพทย์จึงจำเป็นต้องหาวิธีต่างๆ ที่จะช่วยลดการคลอดก่อนกำหนดให้ได้มากที่สุด แต่ในปัจจุบันในเรื่องของการรักษานั้นเรายังไม่มีวิธีการรักษาที่มีประสิทธิภาพ สิ่งที่เราทำได้ในตอนนี้ก็คือ หากเราพบว่ามีคุณแม่กำลังจะคลอดก่อนกำหนด เราทำได้เพียงชะลอการคลอดออก 48 ชั่วโมงเพื่อให้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เข้ากล้ามเนื้อเพื่อเร่งการทำงานของปอดทารก เพื่อให้ปอดของเด็กสามารถทำงานได้ดีขึ้น ซึ่ง ณ ตอนนี้เราทำได้เพียงแค่นี้ การรักษาด้วยวิธีอื่นนั้นยังไม่มี จากจุดนี้ทำให้เรามองว่าแนวทางที่ดีที่สุดในการแก้ไขปัญหาการคลอดก่อนกำหนดนี้ก็คือการป้องกันไม่ให้เกิดขึ้นนั่นเอง

ศูนย์ Preterm Prevention Clinic ช่วยแก้ปัญหาการคลอดก่อนกำหนดอย่างไรได้บ้าง

ศูนย์ Preterm Prevention Clinic คือความตั้งใจของทีมสูตินรีแพทย์ โรงพยาบาลสมิติเวช สุขุมวิท ที่จะเข้ามายกระดับมาตรฐานการดูแลสุภาพสตรีที่มีความเสี่ยงในการคลอดก่อนกำหนด ซึ่งเราหวังว่าจะช่วยป้องกันการคลอดก่อนกำหนดได้ และจะกลายเป็นโมเดลต้นแบบสำหรับการดูแลป้องกันกรณีนี้ให้โรงพยาบาลอื่นๆ สามารถนำไปใช้ได้ อย่างที่เรียนให้ทราบการแก้ปัญหาเรื่องการคลอดก่อนกำหนดที่ดีที่สุดในปัจจุบันคือ การป้องกันไม่ให้เกิดขึ้น ตรงนี้จึงเป็นหน้าที่ของศูนย์ Preterm Prevention Clinic ที่จะเข้ามาช่วยแก้ปัญหาการคลอดก่อนกำหนดให้ปัญหานี้ลดลงเรื่อยๆ ในอนาคต

แนวทางใดที่ ศูนย์ Preterm Prevention Clinic ใช้ในการแก้ปัญหาการคลอดก่อนกำหนด

ศูนย์ Preterm Prevention Clinic จะยึดหลัก 3 P CONCEPT ในการดำเนินงานนั่นคือ

  1. Prediction ทำนายความเสี่ยงของการคลอดก่อนกำหนด ซึ่งเราจะเริ่มต้นตั้งแต่การซักประวัติอย่างละเอียด อันนี้นับเป็นการตรวจคัดกรองเบื้องต้นเพื่อหากลุ่มเสี่ยง หากพบว่าคนไข้เคยมีประวัติคลอดก่อนกำหนดมาก่อนเราก็จะจัดอยู่ในกลุ่มเสี่ยงทันที นอกจากนี้สตรีตั้งครรภ์ทุกรายจะได้รับการตรวจคัดกรองโดยการวัดความยาวของปากมดลูกด้วย ultrasound ทางช่องคลอด หากความยาวของปากมดลูกมีขนาดสั้นกว่าหรือเท่ากับ 25 มิลลิเมตร ก็เป็นสัญญาณเตือนว่าคุณแม่มีความเสี่ยงที่จะคลอดก่อนกำหนด การวัดปากมดลูกมาตรฐานก็คือ จะทำการวัดเมื่ออายุครรภ์ได้ 16 – 24 สัปดาห์ แต่จากที่ผ่านมาที่เราได้ทำ พบว่าจริงๆ แล้ว เราสามารถทำได้ตั้งแต่อายุครรภ์ 12-13 สัปดาห์ ประโยชน์ของการวัดที่ 12 สัปดาห์คือ ทำให้เราสามารถเห็นตะกอนในโพรงมดลูกได้ด้วย ซึ่งตะกอนนี้ก็คือการอักเสบที่อยู่ในมดลูก ซึ่งถ้าเราทำการ ultrasound ที่ 12-13 สัปดาห์เราจะเห็นตะกอนเหล่านี้ได้ชัดเจน ถ้าพบว่ามีกรณีที่เสี่ยงเหล่านี้เราก็จะสามารถให้ยาป้องกันได้และลดการอักเสบ หากเราปล่อยทิ้งไว้ก็อาจจะทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนดได้ ปัญหาคลอดก่อนกำหนดนั้นเป็นปัญหาใหญ่มากๆ ในทุกประเทศทั่วโลก ถึงแม้ว่าเราจะมีเทคโนโลยีที่ดีขึ้นสามารถช่วยให้เด็กมีชีวิตรอดได้มากขึ้นในกรณีคลอดก่อนกำหนด แต่ถึงอย่างไรเราก็ยังลดปริมาณผู้ที่มีกรณีคลอดก่อนกำหนดไม่ได้อยู่ดี จนกระทั่งเรามีการซักประวัติที่ละเอียดขึ้นและการวัดความยาวของปากมดลูก จึงพบว่าอัตราการคลอดก่อนกำหนดลดลง นอกจากนี้การตรวจเพื่อหาสาร Fetal Fibronectin ซึ่งเป็นสารที่พบอยู่ระหว่างถุงน้ำคร่ำ กับเยื่อบุโพรงมดลูก เมื่อเกิดการหดรัดตัวของมดลูกจะทำให้มีสารชนิดนี้ออกมาอยู่ในช่องคลอด ถ้าตรวจพบเป็นผลบวกก็แสดงว่าคุณแม่มีแนวโน้มที่จะคลอดก่อนกำหนด
  2. Prevention การป้องกันการคลอดก่อนกำหนด เมื่อเราพบคนที่มีปัจจัยเสี่ยงแล้ว เราก็จะมีการให้ยา natural progesterone เพื่อป้องกันไม่ให้มดลูกหดรัดตัว และถ้าในบางกรณีที่เราให้ natural progesterone แล้วเกิดไม่ได้ผล ปากมดลูกยังคงสั้นอยู่เราก็จะใช้ห่วงพยุงปากมดลูก (Cervical pessary) เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับปากมดลูก ซึ่งปัจจุบันนิยมใช้วิธีนี้กันมากกว่าการเย็บปากมดลูก เพราะสะดวกกว่ามาก คนไข้ใส่เสร็จก็กลับบ้านได้เลย
  3. Health Promotion การรักษาเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด ในส่วนนี้จะใช้ก็ต่อเมื่อเราใช้วิธีการใน 2 ข้อแรกแล้วไม่ได้ผล คนไข้ก็ยังมีการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดอยู่ เราก็จะให้ยาระงับการหดรัดตัวของมดลูกเพื่อชะลอการคลอดไว้ให้ได้อย่างน้อย 48 ชั่วโมง จากนั้นก็จะมีการให้ Steroid เพื่อกระตุ้นการทำงานของปอดของทารก และป้องกันเลือดออกในสมอง และจากนั้นก็จะปล่อยให้ทารกคลอดและเข้าสู่การให้การดูแลทารกคลอดก่อนกำหนดอย่างมีประสิทธิภาพในห้อง NICU ที่มีมาตรฐานสูงรวมถึงมีเครื่องมือที่ทันสมัยและกุมารแพทย์ผู้ชำนาญทางด้านทารกแรกเกิด

ทั้งหมดนี้คือ หลักการดำเนินงานของศูนย์ Preterm Prevention Clinic ในส่วนแรก แต่หน้าที่ของเรายังไม่หมดเพียงแค่นั้น นอกจากตรงนี้แล้วหลังจากที่ผ่านกระบวนการทั้งหมด ศูนย์ Preterm Prevention Clinic ยังมีการเฝ้าติดตามอาการของทารกที่ผ่านการคลอดก่อนกำหนดอย่างต่อเนื่อง ทั้งการตรวจสุขภาพ และการประเมินการเจริญเติบโตต่อไป นี่จึงเป็นความตั้งใจของทีมสูตินรีแพทย์ของโรงพยาบาลสมิติเวช สุขุมวิทจริงๆ ที่ต้องการจะพัฒนารูปแบบการรักษาและการป้องกันโรคให้ดียิ่งขึ้น เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของคนไทย


ภาพบรรยากาศห้องคลอด สมิติเวช สุขุมวิท

โรงพยาบาลสมิติเวช สุขุมวิท ริเริ่มโปรแกรมการดูแลสุขภาพ ป้องกันการคลอดก่อนกำหนด และประสบความสำเร็จตั้งแต่ปี 2559

โรงพยาบาลสมิติเวช สุขุมวิท คว้ารางวัลทรงเกียรติ “Healthcare Asia Award 2023” สาขา “Clinical Service Initiative of the Year”

ริเริ่มโปรแกรมการดูแลสุขภาพ ป้องกันการคลอดก่อนกำหนด และประสบความสำเร็จตั้งแต่ปี 2559

โดยมี รศ.ดร.นพ.บุญศรี จันทร์รัชชกูล ประธานโครงการและหัวหน้าคลินิกป้องกันการคลอดก่อนกำหนด เป็นตัวแทนขึ้นรับรางวัลในครั้งนี้

โรงพยาบาลสมิติเวชยังคงมุ่งมั่นที่จะพัฒนาโปรแกรมป้องกันการคลอดก่อนกำหนด เพื่อลดอัตราการคลอดก่อนกำหนดให้ดีขึ้นกว่าเดิม โดยจะทำงานร่วมกับโรงพยาบาลในประเทศไทยและในต่างประเทศ ช่วยเพิ่มคุณภาพในการดูแลสตรีตั้งครรภ์และทารกแรกเกิด เพื่อลดอัตราการคลอดก่อนกำหนด


คะแนนบทความ

มีบัญชีผู้ใช้อยู่แล้ว?