ภาวะเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ (แต่ไม่ใช่ประจำเดือน)

• เลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ แต่ไม่ใช่ประจำเดือน อาจบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพ  เช่น โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์  ปากมดลูกอักเสบ  ช่องคลอดอักเสบ หรือเกิดภาวะตั้งครรภ์นอกมดลูก รวมถึงโรคร้ายแรงอย่างโรคมะเร็งระบบสืบพันธ์ 
• หากพบเลือดออกทางช่องคลอดในปริมาณมาก หรือนานกว่า 1 สัปดาห์ร่วมกับอาการปวดท้องน้อย หรือปวดอุ้งเชิงกรานอย่างรุนแรง  เวียนศีรษะ มีไข้ หรือมีภาวะซีดผิดปกติ  ควรพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยสาเหตุและรับการรักษา 
• ภาวะเลือดออกจากช่องคลอดผิดปกติอาจหายได้เอง แต่การมีเลือดออกทางช่องคลอดบางครั้งหากปล่อยไว้อาจรุนแรงจนไม่สามารถรักษา หรือเป็นอันตรายต่อชีวิตได้ 

ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์จะมีประจำเดือนทุกๆ 21-35 วัน เลือดประจำเดือน ในแต่ละรอบไม่เกิน 5-7 วัน  ขึ้นกับร่างกายของแต่ละคน รวมถึงปัจจัยอื่นๆ เช่น อายุ ความเครียด อาหาร การออกกำลังกาย และพันธุกรรม  ประจำเดือนจะมีจนถึงอายุประมาณ 45-55 ปี หรือวัยหมดประจำเดือน  

กรณีมีเลือดออกทางช่องคลอด แต่ไม่ใช่ประจำเดือน อาจบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพ  เช่น โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์  ปากมดลูกอักเสบ  ช่องคลอดอักเสบ หรือเกิดภาวะตั้งครรภ์นอกมดลูก รวมถึงโรคร้ายแรงอย่างโรคมะเร็งระบบสืบพันธ์ ดังนั้น หากพบมี เลือดออกทางช่องคลอด แต่ไม่ใช่ประจำเดือน ควรรีบพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุที่แน่ชัด และรับการรักษาอย่างถูกต้อง  

• เลือดออกทางช่องคลอดปกติ (Normal Vaginal Bleeding) หรือประจำเดือน ซึ่งแต่ละรอบเดือนรังไข่จะผลิตไข่เพื่อปฏิสนธิกับอสุจิ กรณีไข่ไม่ได้รับการปฏิสนธิ เยื่อบุมดลูกที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อรองรับตัวอ่อนจะสลายออกมาเป็นประจำเดือน ทั้งนี้ ระยะเวลาของรอบเดือนจะแตกต่างกันไปในแต่ละคน   
• เลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ (Abnormal Vaginal Bleeding) เลือดที่ไม่ใช่ประจำเดือน เช่น เลือดออกระหว่างตั้งครรภ์  เลือดออกหลังเข้าวัยทอง เลือดออกทางช่องคลอดก่อนอายุ 9 ปี เป็นต้น ซึ่งการที่เลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติมีสาเหตุได้หลากหลาย   

การมีเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ อาจเกิดขึ้นได้จากหลากหลายสาเหตุ แต่หากพบเลือดออกทางช่องคลอดร่วมกับอาการต่อไปนี้  ควรพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุและรับการรักษา 

• เลือดออกทางช่องคลอดในปริมาณมาก หรือนานกว่า 1 สัปดาห์ จนต้องเปลี่ยนผ้าอนามัยทุก 2 ชั่วโมง 
• ปวดบริเวณท้องน้อย หรือ ปวดอุ้งเชิงกรานอย่างรุนแรง 
• วิงเวียนศีรษะคล้ายจะเป็นลม 
• มีไข้  
• อาการที่แย่ลงหรือเกิดบ่อยขึ้น 
• ภาวะซีดผิดปกติ 

• การคุมกำเนิดแบบฮอร์โมน เช่น ยาเม็ด แผ่นแปะ การฉีด อาจสังเกตเห็นได้ในช่วง 3 เดือนแรกของการใช้  เนื่องจากฮอร์โมนส่วนเกินอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในเยื่อบุโพรงมดลูก
• โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิด เช่น หนองในเทียม 
• การติดเชื้อที่ปากมดลูกหรือเยื่อบุโพรงมดลูก  
• ความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด   
• ภาวะสุขภาพอื่นๆ เช่น พร่องไทรอยด์ โรคตับ หรือโรคไตเรื้อรัง 
• เนื้องอกหรือติ่งเนื้อ เหล่านี้เป็นเนื้องอกที่ไม่เป็นมะเร็งที่เติบโตในเยื่อบุหรือกล้ามเนื้อของมดลูก 
• กลุ่มอาการรังไข่มีถุงน้ำหลายใบ (Polycystic Ovary Syndrome PCOS) เกิดจากรังไข่ขยายใหญ่ขึ้นด้วยถุงน้ำที่ล้อมรอบไข่  
• ร่างกายสร้างฮอร์โมนเพศชาย หรือแอนโดรเจน (Androgen) มากเกินไป บางครั้งอาจทำให้ไม่มีประจำเดือน 
• มะเร็งของระบบสืบพันธุ์ รวมถึงมะเร็งมดลูก พบได้บ่อยในผู้หญิงที่ผ่านวัยหมดประจำเดือนแล้ว  
• ภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์ เช่น การตั้งครรภ์นอกมดลูก ภาวะรกเกาะต่ำ รกลอกตัวก่อนกำหนด  การแท้งบุตร   
• สาเหตุอื่น ๆ เช่น ออกกำลังกายหักโหมเกินไป การสอดสิ่งของแปลกปลอมเข้าไปภายในช่องคลอด  น้ำหนักเพิ่มขึ้นหรือลงผิดปกติ หรือมีแผลฉีกขาดในช่องคลอด เป็นต้น  

หากพบเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติควรรีบพบแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัย โดยแพทย์จะซักประวัติ ถามข้อมูลเกี่ยวกับรอบเดือน รวมถึงการตรวจเพิ่มเติม ดังนี้ 

• ตรวจอุ้งเชิงกราน หรือการตรวจภายใน เพื่อตรวจความผิดปกติเกี่ยวกับมดลูกและรังไข่   
• การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก โดยเก็บตัวอย่างจากปากมดลูก นำไปตรวจหาการติดเชื้อจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และมะเร็งปากมดลูก 
• ตรวจการตั้งครรภ์ เพื่อหาภาวะการตั้งครรภ์นอกมดลูก ภาวะรกเกาะต่ำ รกลอกตัวก่อนกำหนด หรือการแท้งบุตร   
• ตรวจเม็ดเลือด เพื่อดูความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด กรณีเลือดออกมากจนเกิดภาวะโลหิตจาง  
• ตรวจเลือด เพื่อดูความผิดปกติของการทำงานต่างๆ เช่น ต่อมไทรอยด์ ตับ ไต และฮอร์โมนเพศ 

การรักษาภาวะเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติขึ้นกับสาเหตุและความรุนแรงของโรค ดังนี้ 

• ปรับฮอร์โมนให้สมดุล ด้วยการรับประทานหรือฉีดยา การณีผู้ป่วยเนื่องจากภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล   
• หากตรวจพบเนื้องอกในมดลูก อาจต้องผ่าตัดเอามดลูกออก เพื่อควบคุมเลือดไหลออกทางช่องคลอด 
• ใช้ยาปฏิชีวนะ เพื่อลดการติดเชื้อ  
• การขูดมดลูก กรณีรักษาด้วยยาไม่ได้ผล เพื่อควบคุมเลือดออกมากเกินไปและตรวจหาความผิดปกติของเยื่อบุมดลูกเพิ่มเติม   
• หากแพทย์วินิจฉัยไม่พบสาเหตุอย่างแน่ชัด ผู้ป่วยจะได้รับยาคุมกำเนิด เพื่อช่วยปรับรอบเดือนและลดภาวะเลือดออก   

หากตรวจพบว่าสาเหตุเลือดออกจากช่องคลอด เกิดจากโรคมะเร็งระบบสืบพันธุ์ เช่น โรคมะเร็งปากมดลูก โรคมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก มะเร็งรังไข่ และโรคมะเร็งช่องคลอด แพทย์จะพิจาณาการรักษา ดังนี้ 

• การผ่าตัด ซึ่งมีหลายแบบ เช่น ผ่าตัดเพียงส่วนที่พบเซลล์มะเร็ง หรือผ่าตัดกำจัดอวัยวะภายในอุ้งเชิงกราน เช่น กระเพาะปัสสาวะ รังไข่ มดลูก ช่องคลอดทั้งหมด หากเซลล์มะเร็งมีการลุกลาม หรือมีโอกาสกลับมาเป็นมะเร็งซ้ำ 
• การฉายรังสี  เพื่อกำจัดเซลล์มะเร็ง เหมาะสำหรับผู้ที่เป็นมะเร็งระยะลุกลาม หรือมีความเสี่ยงการเกิดเซลล์มะเร็งอีกครั้ง ส่วนใหญ่ใช้ควบคู่กับการรักษาแบบเคมีบำบัดหลังการผ่าตัด  
• เคมีบำบัด โดยให้ยาผ่านทางหลอดเลือดดำ หรือให้ยาชนิดรับประทาน ซึ่งอาจจำเป็นต้องทำเคมีบำบัดควบคู่กับการฉายรังสี   
• ภูมิคุ้มกันบำบัด   ช่วยกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันต่อสู้กับโรคมะเร็ง เป็นวิธีที่ใช้ในกรณีที่การรักษาด้วยวิธีอื่นๆ ไม่ได้ผล 
• การบำบัดด้วยยาแบบมุ่งเป้า  คือการใช้ยาที่ออกฤทธิ์ทำลายเซลล์มะเร็งโดยเฉพาะ ซึ่งมีประสิทธิภาพสูง และอาจเกิดผลข้างเคียงน้อยกว่าการทำเคมีบำบัด   

ภาวะเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติบางรายอาจหายได้เอง แต่การมีเลือดออกทางช่องคลอดที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ จำเป็นต้องได้รับการรักษาด้วยวิธีทางการแพทย์อย่างเหมาะสม เพื่อป้องกันอาการกำเริบและรุนแรงจนไม่สามารถรักษาให้หายได้ รวมถึงอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายต่อชีวิตได้ในที่สุด