ไฝเสน่ห์ หรือ มะเร็งผิวหนัง

• ไฝเกิดขึ้นได้ทุกบริเวณบนร่างกาย แม้กระทั่งใต้เล็บ สามารถเปลี่ยนรูปร่างไปได้ตลอดเวลาหรือจางหายไปเมื่ออายุมากขึ้น โดยทั่วไปไฝไม่ก่อให้เกิดอันตราย แต่ไฝบางชนิดที่ผิดปกติอาจเป็นสัญญาณของมะเร็งเมลาโนมาได้ 
• หากไฝมีการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนหรือเร็วเกินไป เช่น สี ขนาด รูปร่าง โตเร็วผิดปกติ ตกสะเก็ด หรือมีเลือดออก ควรระวังและปรึกษาแพทย์ 
• วิธีป้องกันมะเร็งผิวหนัง ควรทาครีมกันแดดเป็นประจำทุกวัน โดยเลือกครีมกันแดดที่มีค่า SPF15 ขึ้นไป ทาครีมกันแดดก่อนออกแดดอย่างน้อย 20-30 นาที และควรทาซ้ำทุกๆ 2 ชั่วโมงเพื่อประสิทธิภาพสูงสุด 

ไฝ (Mole, Nevus) เกิดจากเซลล์สร้างเม็ดสีของร่างกายมีการรวมตัวในบริเวณเดียวกันจนเห็นเป็นสีเข้ม อาจเป็นสีน้ำตาลหรือดำ และอาจมีลักษณะเรียบหรือนูน การเกิดของไฝมีทั้งที่เป็นมาตั้งแต่แรกเกิด หรือเกิดในภายหลัง โดยอาจจะมีการเปลี่ยนแปลงได้ ทั้งมีสีเข้มขึ้นหรืออ่อนลง เม็ดใหญ่ขึ้นหรือจางหายไปก็ได้ 

หากมีไฝ 100 ตำแหน่งขึ้นไป ก็มีโอกาสที่จะเป็นมะเร็งผิวหนังมากกว่าประชากรปกติถึง 7 เท่า 

• ผู้ที่มีผิวสีอ่อนหรือมีความไวต่อแสงแดดมาก 
• มีไฝจำนวนมาก 
• มีไฝขนาดใหญ่แต่กำเนิด 
• มีไฝลักษณะผิดปกติหรือมีการเปลี่ยนแปลง 
• ได้รับแสงแดดมากในช่วงวัยเด็กหรือวัยรุ่น 
• มีประวัติมะเร็งผิวหนังในครอบครัว 
• ต้องสัมผัสแสงแดดอย่างมากเป็นประจำ 
• มีประวัติเคยเป็นมะเร็งผิวหนังมาก่อน 
• ได้รับยากดภูมิบางชนิด 

มะเร็งผิวหนังมีหลายชนิด แต่ชนิดที่รุนแรงที่สุดคือ melanoma ซึ่งพบผู้ป่วยกว่าสองแสนคนทั่วโลกและมีผู้เสียชีวิตถึง ห้าหมื่นคนต่อปี เพศชายมีโอกาสเกิดมากกว่าเพศหญิง 

melanoma เกิดจากความผิดปกติของเซลล์สร้างเม็ดสีของผิวหนังหรือ melanocyte ซึ่งสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดคือ การสัมผัสรังสีอัลตราไวโอเลต (UV) ที่มากเกินไป การตรวจพบมะเร็งผิวหนังชนิดนี้และเริ่มรักษาตั้งแต่ในระยะเริ่มแรกจะเพิ่มโอกาสการรอดชีวิตจากมะเร็งชนิดนี้ได้ถึง 99%  

ลักษณะที่สังเกตได้ง่าย คือ 

• A – Asymmetry ไฝโดยทั่วไปมักมีขนาดกลม ไฝที่มีรูปร่างไม่สมมาตรมีโอกาสสูงที่จะกลายเป็นมะเร็ง 
• B – Border ขอบเขต โดยขอบเขตของไฝที่มีโอกาสกลายเป็นมะเร็งมักมีขอบเขตไม่สม่ำเสมอหรือไม่ชัดเจน 
• C – Color สี โดยทั่วไปไฝหนึ่งเม็ดควรจะเป็นสีเดียวกัน หากสีของไฝไม่สม่ำเสมอหรือมีหลายสีในเม็ดเดียวควรระวัง 
• D – Diameter ขนาด หากไฝมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางมากกว่า 6 มิลลิเมตร อาจเป็นมะเร็งผิวหนังได้ 
• E – Evolving การเปลี่ยนแปลง หากไฝมีการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนหรือเร็วเกินไป เช่น สี ขนาด รูปร่าง โตเร็วผิดปกติ ตกสะเก็ด หรือมีเลือดออก ควรระวังและปรึกษาแพทย์ 

วิธีการกำจัดไฝ 

หากสงสัยภาวะมะเร็งผิวหนัง ควรทำการฝานหรือตัดเพื่อส่งตรวจชิ้นเนื้อ ไม่ควรทำเลเซอร์ แต่ถ้าหากได้รับการตรวจว่าไฝนั้นไม่มีลักษณะที่เข้าข่ายสงสัยมะเร็งผิวหนังก็สามารถเอาออกด้วยการทำเลเซอร์ได้ 

วิธีการเอาไฝออกนั้นมีสองวิธี คือ การทำเลเซอร์และการตัดออก ขึ้นอยู่กับระดับความลึกของไฝ และดุลยพินิจของแพทย์ผู้ตรวจ ซึ่งการกำจัดไฝทุกวิธีมีโอกาสทำให้เกิดแผลเป็น แต่การกำจัดไฝโดยแพทย์ที่มีความชำนาญจะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดแผลเป็นถาวรหรือแผลเป็นนูน (keloid) ได้ 

การวินิจฉัยมะเร็งผิวหนังสามารถทำได้หลังจากที่แพทย์ตัดชิ้นเนื้อของไฝที่น่าสงสัยเพื่อส่งตรวจทางพยาธิวิทยา ปัจจุบันมีการใช้ dermoscope เพื่อใช้ในการตรวจคัดกรองมะเร็งผิวหนังระยะเริ่มแรกรวมถึงการทำ mole mapping ซึ่งเป็นการถ่ายรูปตั้งแต่ศีรษะจรดปลายเท้าด้วยเครื่อง FOTOfinder เพื่อตรวจติดตามลักษณะของไฝอย่างใกล้ชิดและจะมีการทำซ้ำทุกปีจึงสามารถตรวจหาการเกิดไฝเม็ดใหม่ ๆ ได้ 

การรักษามะเร็งผิวหนังที่ดีที่สุดคือ การผ่าตัดเอาบริเวณที่เป็นมะเร็งผิวหนังออกให้หมด อาจใช้วิธีการขูดออกร่วมกับการจี้ด้วยไฟฟ้าหรือไนโตรเจนเหลว แต่หากรอยโรคมีขนาดใหญ่ต้องใช้วิธีเคมีบำบัดหรือการฉายแสงร่วมด้วย 

การป้องกันมะเร็งผิวหนัง  

• ควรหลีกเลี่ยงแสงแดดจัด โดยเฉพาะในช่วงเวลา 10.00 – 15.00 น. 
• ใช้ครีมกันแดดที่มี SPF 15 ขึ้นไปเป็นประจำ 
• หากจำเป็นต้องออกแดดควรใส่เสื้อผ้าป้องกัน 
• หลีกเลี่ยงการอาบแดดหรือการใช้เครื่องอบผิวให้เป็นสีแทน 
• หากมีไฝ ขี้แมลงวัน หูด หรือปาน ควรสังเกตและปรึกษาแพทย์ 
• หากมีแผลเรื้อรังหรือแผลที่ไม่หายภายใน 2 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์ 

ไฝบางชนิดอาจกลายเป็นมะเร็งผิวหนัง ได้ ควรหมั่นสังเกตความเปลี่ยนแปลงและปรึกษาแพทย์โดยเร็วเพื่อทำการวินิจฉัยและรักษาตั้งแต่ระยะแรกซึ่งจะสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเสียชีวิตได้อย่างมาก 

• https://www.samitivejhospitals.com/th/article/detail/มะเร็งผิวหนัง-ไฝ
• https://www.verywellhealth.com/moles-vs-melanoma-skin-cancer-identification-gallery-3010833 
• https://www.cancer.org.au/cancer-information/causes-and-prevention/sun-safety/check-for-signs-of-skin-cancer 
• https://www.aad.org/media/stats-skin-cancer 
• https://www.skincancer.org/skin-cancer-information/skin-cancer-facts/