ไข้เลือดออก และวัคซีนป้องกันไข้เลือดออกชนิดใหม่

A1: วัคซีนป้องกันไข้เลือดออก ชนิดใหม่ สามารถฉีดได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ ที่มีอายุระหว่าง 4-60 ปี โดยฉีดแค่เพียง 2 เข็ม ห่างกัน 3 เดือน

A2: ไม่แนะนำการฉีดวัคซีนก่อนครบ 3 เดือน เนื่องจากมีจากการศึกษาพบว่าประสิทธิภาพของวัคซีนจะสูงที่สุดเมื่อเว้นระยะห่างระหว่างเข็ม ที่ระยะเวลา 3 เดือน หากจำเป็นต้องเลื่อนการฉีดวัคซีน ควรเลื่อนให้ห่างกันเกิน 3 เดือน โดยไม่ต้องเริ่มเข็มแรกใหม่ อย่างไรก็ตาม แนะนำให้มาฉีดเข็มที่ 2 ตามเวลาที่แพทย์นัด เพื่อให้ได้รับประสิทธิภาพในการปกป้องกันโรคไข้เลือดออกจากวัคซีนที่สูงที่สุด18

A3: ก่อนอื่นต้องเข้าใจว่าไม่มีวัคซีนใดที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อได้ 100% หลังจากฉีดครบโดสแล้วก็ยังคงสามารถติดเชื้อได้ แต่ถ้าเป็นหรือติดเชื้อ ก็สามารถลดอัตราการนอนโรงพยาบาลหรือความรุนแรงของโรคได้ เหมือนกับที่เราคุ้นชินกับวัคซีนชนิดตัวอื่นๆ เช่น วัคซีนป้องกันโรคโควิด-19 หรือ วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ 
โดยวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก ชนิดใหม่ มีประสิทธิภาพในการป้องกันไข้เลือดออกจากทุกสายพันธุ์ได้  80.2% และป้องกันการนอนโรงพยาบาลได้  90.4% ซึ่งนับว่าเป็นตัวเลขประสิทธิภาพที่สูง

A4: เนื่องจากวัคซีนไข้ป้องกันไข้เลือดออกทั้ง 2 ชนิดมีโครงสร้างของวัคซีน กระบวนการผลิตและหลักการในการผลิตของแต่ละประเทศที่มีความแตกต่างกัน จึงอาจส่งผลต่อ ข้อบ่งใช้ ประสิทธิภาพ ความปลอดภัยของวัคซีน รวมไปถึงจำนวนเข็มและระยะห่างของการฉีดวัคซีนแต่ละเข็มที่แตกต่างกัน

โดยวัคซีนป้องกันไข้เลือดออกที่มีจำหน่ายในประเทศไทยมี 2 ชนิด ได้แก่

• ชนิดที่ 1: วัคซีนป้องกันไข้เลือดออก ชนิดเดิม ผลิตที่ประเทศฝรั่งเศส ใช้ในผู้ที่มีอายุ 6-45 ปี สามารถฉีดได้เฉพาะคนที่เคยติดเชื้อไข้เลือดออกมาก่อนเท่านั้น หากไม่มีประวัติการติดเชื้อยืนยัน ต้องทำการตรวจเลือดก่อนการฉีดวัคซีน ฉีด 3 เข็ม ห่างกัน 6 เดือน (ที่เดือน 0, 6 และ 12)
• ชนิดที่ 2: วัคซีนป้องกันไข้เลือดออก ชนิดใหม่ ผลิตที่ประเทศเยอรมนี ใช้ในผู้ที่มีอายุ 4-60 ปี สามารถฉีดได้ทั้งในคนที่เคยและไม่เคยติดเชื้อไข้เลือดออกมาก่อน กล่าวคือ ทุกคนสามารถฉีดได้โดยไม่ต้องทำการตรวจเลือดก่อนการฉีดวัคซีน ฉีดเพียง 2 เข็ม ห่างกัน 3 เดือน (ที่เดือน 0 และ 3)

A5:  ยังจำเป็นต้องฉีดวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก เนื่องจากโรคไข้เลือดออกสามารถติดซ้ำได้หลายครั้ง เพราะไวรัสเดงกีที่ก่อให้เกิดโรคไข้เลือดออกมีถึง 4 สายพันธุ์ การติดสายพันธุ์หนึ่ง ๆ ร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันได้เฉพาะสายพันธุ์นั้น ๆ และจะสร้างภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์อื่น ๆ ได้แค่เพียงชั่วคราวเท่านั้น

อีกทั้งยังพบว่า การติดเชื้อซ้ำครั้งที่ 2 อาจจะเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรครุนแรงได้  การฉีดวัคซีนป้องกันไข้เลือดออกจึงเป็นการลดโอกาสในการติดเชื้อ ลดโอกาสในการนอนโรงพยาบาล และลดโอกาสการเป็นโรครุนแรง

A6:  แนะนำให้ผู้ที่หายจากไข้เลือดออกแล้ว เว้นระยะห่างอย่างน้อย 6 เดือน ก่อนมารับวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก เนื่องจากหลังจากติดเชื้อร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันต่อโรคซึ่งจะลดน้อยลงตามเวลาผ่านไป การฉีดวัคซีนในช่วงที่ร่างกายมีภูมิคุ้มกันต่อโรคสูง อาจลดประสิทธิภาพของวัคซีนได้

A7:  วัคซีนป้องกันไข้เลือดออก ชนิดใหม่ มีความปลอดภัย โดยได้มีการติดตามประชากรในงานวิจัยมาอย่างยาวนาน ซึ่งมีคนไทยเข้าร่วมการศึกษาด้วย รวมถึงมีการใช้แล้วในหลายประเทศทั่วโลก ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล อย่างไรก็ตาม เป็นเพียงผลข้างเคียงทั่วไป ได้แก่ อาการปวดตรงตำแหน่งที่ฉีดวัคซีน ปวดหัว ปวดกล้ามเนื้อ โดยส่วนมากมักหายได้เอง ภายในเวลา 1-3 วัน

A8:  เนื่องจากโรคไข้เลือดออก เป็นโรคที่ระบาดอย่างต่อเนื่องในประเทศไทยเป็นระยะเวลายาวนานกว่า 65 ปี โดยมักระบาดหนักในสังคมเมือง เมืองใหญ่ ๆ เนื่องจากมีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่น แม้ไข้เลือดออกจะไม่ติดต่อทางการสัมผัสโดยตรงแบบโรคโควิด-19 ซึ่งสามารถป้องกันได้โดยการใส่หน้ากากอนามัยและการฉีดวัคซีน แต่โรคไข้เลือดออกไม่สามารถป้องกันโรคโดยการใส่หน้ากากอนามัยได้ เพราะโรคนั้นติดต่อผ่านยุงลายที่เป็นพาหะที่มีเชื้อไข้เลือดออก หากยุงลายกัดคนที่มีเชื้อไข้เลือดออกแม้ไม่แสดงอาการ และมากัดเราต่อก็สามารถส่งต่อเชื้อได้ การป้องกันตนเองจากการถูกโดยยุงกัดตลอดเวลานั้นเป็นสิ่งที่ทำได้ยาก การป้องกันไข้เลือดออกโดยการฉีดวัคซีนจึงเป็นวิธีการป้องกันที่มีประสิทธิภาพ

โรคไข้เลือดออกสามารถติดได้ทุกเพศ ทุกวัย ทุกอายุ พบว่าไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ก็มีความเสี่ยงในการเป็นโรคไข้เลือดออกรุนแรงได้เหมือนกัน ทุกคนที่อาศัยอยู่ในประเทศที่มีการระบาด คือ ประเทศไทย จึงควรได้รับวัคซีนในการป้องกันตนเองจากโรคนี้
 

A9: อย่างที่กล่าวไปแล้วว่า โรคไข้เลือดออกสามารถติดได้ทุกเพศ ทุกวัย ทุกอายุ จะเห็นว่า ไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ก็มีความเสี่ยงในการเป็นโรคไข้เลือดออกรุนแรงได้เหมือนกัน แต่หากพูดถึงกลุ่มเปราะบางที่อาจจะเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นไข้เลือดออกรุนแรงกว่ากลุ่มอื่นนั้นใกล้เคียงกับกลุ่มเปราะบางของโรคโควิด-19 และโรคไข้หวัดใหญ่ ได้แก่

• กลุ่มคนอ้วน
• กลุ่มผู้ที่มีโรคประจำตัว ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง โรคธาลัสซีเมีย โรคเลือด โรคไต เป็นต้น
• กลุ่มผู้สูงอายุ เนื่องจากกลุ่มนี้อาจจะมีภูมิต้านทานต่ำและมีโรคประจำตัวร่วมหลายโรค 

A10: เนื่องจากวัคซีนป้องกันไข้เลือดออกเป็นวัคซีนชนิดเชื้อเป็น ข้อห้ามการฉีดวัคซีนจึงเป็นเหมือนข้อห้ามทั่วไปของการฉีดวัคซีนชนิดเชื้อเป็นอื่น ๆ ได้แก่

• มีภาวะภูมิไวเกินต่อตัวยาสำคัญหรือสารเพิ่มปริมาณยาชนิดใดๆ หรือมีภาวะภูมิไวเกินต่อวัคซีนป้องกันไข้เลือดออกที่ฉีดไปก่อนหน้านี้
• ผู้ที่มีภาวะการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันผ่านเซลล์บกพร่องมาแต่กำเนิดหรือในภายหลัง รวมถึงผู้ที่ได้รับการบำบัดรักษาด้วยการกดภูมิคุ้มกัน เช่น ได้รับเคมีบำบัด หรือ คอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดออกฤทธิ์ทั่วร่างกายที่ขนาดยาสูง ภายในระยะเวลา 4 สัปดาห์ ก่อนการได้รับวัคซีน 
• ผู้ที่มีการติดเชื้อเอชไอวีแบบแสดงอาการ หรือผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวีแบบไม่แสดงอาการที่มีหลักฐานแสดงถึงการทำงานของภูมิคุ้มกันบกพร่อง
• หญิงตั้งครรภ์
• หญิงให้นมบุตร

A11: ปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลการฉีดวัคซีนชนิดใหม่ต่อจากวัคซีนชนิดเดิมในผู้ที่เคยได้รับวัคซีนไข้เลือดออกตัวเดิมมาก่อนและได้ไม่ครบ  และยังไม่มีข้อมูลในการฉีดวัคซีนวัคซีนไข้เลือดออกชนิดใหม่เพิ่มเติมในผู้ที่เคยฉีดวัคซีนชนิดเดิมมาครบแล้ว