လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုအန္တရာယ်အတွက်စစ်ဆေးမှုနှင့်ကုသမှုအစီအစဥ်
ဆစ်မီတဝေ့ဆူခွန်ဗစ်ဆေးရုံ မှာအတွေ့အကြုံရှိ ကျွမ်းကျင်ဆရာဝန်များနဲ့ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ မိခင်နှင့်သန္ဓေသားဆေးကုသမှု(Maternal Fetal Medicine) အဖွဲ့ တစ်ဖွဲ့ရှိပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင် များရဲ့ နောက်ဆက်တွဲရောဂါပြဿနာများကို အထူးကြပ်မတ်ကုသပေးနေပါတယ်။ အဆိုပါအဖွဲ့ဟာ လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုကို ကာကွယ်ဖို့အထူးဖွဲ့စည်းထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအန္တရာယ်ဟာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်ကာလမှာ အစိုးရိမ်ရဆုံးနဲ့ နောက်ဆက်တွဲရောဂါဆိုးကျိုးများကို ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းအရင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။
လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုကာကွယ်ရေးဆေးခန်း(The Preterm Prevention Clinic) ဟာ မိခင်တို့ရဲ့ အခြေအနေများကို အကဲဖြတ်သုံးသပ်ပြီး လမစေ့ဘဲ ကလေးမွေးဖွားမှုကို လျှော့ချပေးနိုင်ဖို့ လုံလောက်တဲ့ ကုသမှု အစီအစဉ်တွေကို သတ်မှတ်ရေးဆွဲပေးပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ လမစေ့ဘဲကလေးမွေးဖွားမှုကို ကာကွယ်ကူညီဖို့မျှော်လင့်ထားသလို လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှု ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရာမှာ စံပြ ဖြစ်လာဖို့လည်း ရည်မှန်းထားပါတယ်။
လမစေ့ကလေးမွေးဖွားခြင်း(Preterm Birth) ဟာ ကိုယ်ဝန်လွယ်ချိန် (၃၇) ပတ် မတိုင်ခင်မှာ ကလေးမွေးခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။ လမစေ့ကလေးမွေးဖွားခြင်းကို ဖြစ်စေတဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်း များအနေနဲ့ လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုရာဇဝင်ရှိဖူးခြင်း ၊ သားအိမ်ခေါင်းအလျားတိုခြင်း ၊ အမြွှာကိုယ်ဝန် ဆောင်ရခြင်းတို့အပြင် သွေးပေါင်ချိန်မြင့်ခြင်း ၊ အရေပြားလေးဖက်နာ(Lupus) ၊ ဆီးချို စတဲ့ ရောဂါ ပြဿနာ များကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
မွေးကင်းစကလေးငယ်များသေဆုံးခြင်းရဲ့ အဓိက အကြောင်းအရင်းကတော့ လမစေ့ဘဲမွေးဖွားခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပြီး ကာလတို ကာလရှည် နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာများလည်း ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ လမစေ့ဘဲ မွေးလာတဲ့ကလေးငယ်များဟာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါ ၊ ဦးနှောက်သွေးယိုခြင်း ၊ အူလမ်းကြောင်းပြဿနာများ ၊ အမြင်အာရုံဆုံးရှုံးမှု နဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုနှေးခြင်း စတဲ့ အန္တရာယ်တွေ ဖြစ်နိုင်ခြေ များပါတယ်။
စောင့်ရှောက်ကုသမှုလမ်းညွှန်ချက်များ
၁ ။ ကြိုတင်ခန့်မှန်းခြင်း (Prediction) - ကြိုတင်ခန့်မှန်းခြင်းရဲ့ အစမှာ မိခင်ရဲ့ ကျန်းမာရေး ရာဇဝင်ကို သေချာပြန်လည်စစ်ဆေးပါတယ်။ တကယ်လို့ မိခင်အနေနဲ့ လမစေ့ဘဲကလေးမွေးဘူးကြောင်း သိရတာနဲ့ အဆိုပါမိခင်ကို ဖြစ်နိုင်ခြေမြင့်မားတဲ့ လူနာအုပ်စုအမျိုးအစားထဲကို သတ်မှတ်လိုက်ပါတယ်။ နောက်ထပ်တစ်ခုကတော့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင် အားလုံးဟာ အာထရာစောင်းဖြင့်မွေးလမ်းကြောင်း ကြည့်ရှုတဲ့ကိရိယာ ( Transvaginal Ultrasound Scan) အသုံးပြုပြီး သားအိမ်ခေါင်းကို တိုင်းတာ စစ်ဆေးရပါတယ်။ တကယ်လို့ သားအိမ်ခေါင်းရဲ့အလျားဟာ (၂၅) မီလီမီတာ (သို့မဟုတ်) (၂၅) မီလီမီတာအောက်ရှိမယ်ဆိုရင် အဆိုပါမိခင်ဟာ လမစေ့ဘဲကလေးမွေးဖွားနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်မြင့်မား နေပြီဆိုတဲ့လက္ခဏာပါပဲ ။ သားအိမ်ခေါင်းတိုင်းတာမှုကို ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် (၁၆)ပတ်ကနေ (၂၄) ပတ် အတွင်းကာလမှာ လုပ်ဆောင်ကြပေမယ့်လည်း အတွေ့အကြုံအရ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် (၁၂) ပတ်- (၁၃) ပတ် ကာလအတွင်း မှာပဲ လုပ်ဆောင်လို့ရပါတယ်။ သားအိမ်ခေါင်းတိုင်းတာမှု ကို ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလ (၁၂) ပတ်မှာ လုပ်ဆောင်ခြင်း သားအိမ်ခေါင်းထဲမှာ ရေမွှာ(Amniotic Fluid) ရှိ မရှိကို ပါ သိနိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ အဲဒီချိန်မှာ ရေမွှာရှိနေပြီဆိုရင် ပြဿနာတစ်ခုပါ။ တကယ်လို့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလ (၁၂)ပတ်-(၁၃) ပတ်မှာ အာထရာစောင်းရိုက်တဲ့အချိန် ရေမြွှာကိုသေချာရှင်းရှင်းလင်းလင်းမြင်ရတယ်ဆိုရင် ချက်ချင်း ဆေးပေးပြီး ရောဂါပိုးဝင်ခြင်းနဲ့ လမစေ့ဘဲမွေးဖွားမှု အန္တရာယ်အခြေအနေကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ အဲဒီအချိန်မှာ သေချာမကုသဘဲ ထားလိုက်မယ် ဆိုရင် လမစေ့ဘဲ ကလေးမွေးဖွားလာမှု(Preterm Birth) ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မိခင်ကို Swab Test ယူပြီး ရေမွှာကို ထိန်းသိမ်း ပေးတဲ့ ပရိုတိန်း(Fetal Fibronectin) ကိုပါ ကြည့်ရှုစစ်ဆေးပေးပါတယ်။ အဆိုပါ Fetal Fibronectin ဟာ ရေမွှာနဲ့ သားအိမ်အတွင်း လွှာ(Endometrium) ကြားရှိ ကြားခံဝတ္ထုတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်လို့ သားအိမ်ဟာ ကျဉ်းနေမယ်ဆိုရင် အဆိုပါကြားခံဝတ္ထုဟာ အမျိုးသမီးအင်္ဂါ(Vagina) ထဲမှာ တည်ရှိနေနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေကို စစ်ဆေးတွေ့ရှိရတယ်ဆိုရင် မိခင်ဟာ လမစေ့ဘဲ မွေးဖွား ဖို့ အလားအလာရှိနေပါတယ်။
၂။ ကာကွယ်ခြင်း(Prevention) - လူနာတစ်ဦးမှာ အထက်မှာဖော်ပြခဲ့တဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုခု တွေ့ရပြီဆိုရင် သားအိမ်ကျဉ်းခြင်းကို ကာကွယ်ဖို့ မိခင်ကို သဘာဝဟော်မုန်းဆေး (Natural Progesterone) ထိုးပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တချို့အခြေအနေမှာ သဘာဝဟော်မုန်းဆေးဟာ အပေါင်းလက္ခဏာ ဆောင်တဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှု မပေးနိုင်ခဲ့ရင် လူနာဟာ သားအိမ်ခေါင်းအလျား တိုနေဆဲ အခြေအနေမှာပဲ ဖြစ်နိုင်ပါတယ် ။ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးဆိုရင် သားအိမ်ကျခြင်းကိုထိန်းပေးတဲ့ကိရိယာ (Cervical Pessary) ထည့်ခြင်း သို့မဟုတ် သားအိမ်ချုပ်ခြင်း (Cervical Cerclage) ကို လုပ်ဆောင်ပြီး သားအိမ်ခေါင်းရဲ့ ကြံ့ခ်ိုင်မှုကို တိုးမြင့်စေပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်မှာတော့ ပိုမိုလွယ်ကူသက်သာမှုနဲ့ အကုန်အကျပိုသက်သာမှု အားသာချက်များကြောင့် သားအိမ်ကျခြင်းကိုထိန်းပေးတဲ့ကိရိယာ(Cervical Pessary) ထည့်ခြင်းကို ပိုမိုရွေးချယ်လာကြပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ဆောင်မှုတွေပြီးတာနဲ့ လူနာဟာ အိမ်ကို ချက်ချင်းပြန်နိုင်ပြီဖြစ်ပါတယ်။
၃။ ကျန်းမာရေးအသိပညာမြှင့်တင်ပေးခြင်း(Health Promotion) - ဒီနည်းလမ်းကတော့ ပထမ နည်းလမ်း (၂) ခုက ကောင်းမွန် တဲ့ရလဒ် မရခဲ့ဘူး ၊ လူနာသားအိမ်တင်းနေချိန်နာကျင်မှုလည်း ခံစားနေရဆဲ အခြေအနေ မှာ လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ သားအိမ်ကျဉ်း ခြင်းကိုရပ်တန့်ဖို့အတွက် ဆေးပေးမှာဖြစ်ပြီး သားအိမ် ကျုံ့ခြင်းကို အနည်းဆုံး (၄၈) နာရီနောက်ကျအောင် လုပ်ဆောင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးရင် ကလေး ငယ် ရဲ့ အဆုတ်ကို နှိုးဆွပေးဖို့ နဲ့ ဦးနှောက်သွေးယိုခြင်းကို ကာကွယ်ဖို့ စတီးရွိုက်ဟော်မုန်းဆေးထိုးပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေပြီးမှသာလျှင် ကလေးငယ်ကိုမွေးဖွားပေးမှာဖြစ်ပြီး ကလေးထွက်လာတာနဲ့ တစ်ပြိုင်နက် မွေးကင်းစကလေး အထူးကုသဆောင် (NICU) ထဲမှာ အထူးစောင့်ကြည့် မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဆစ်မီတဝေ့ရဲ့ NICU အခန်းများမှာ မွေးကင်းစကလေးငယ် ကုသစောင့်ရှောက်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဝါရင့်အတွေ့အကြုံရှိ မွေးကင်းစကလေးငယ်ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးဆရာဝန်များခန့်အပ်ထားသလို မွေးကင်းစကလေး ငယ်များအတွက်ကြပ်မတ်စောင့်ရှောက်ဖို့လိုအပ်တဲ့ နောက်ဆုံးပေါ် ခေတ်မီ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စက်ကိရိယာများလည်းအပြည့်အစုံ တပ်ဆင်ထားပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လမစေ့ ကလေးမွေးဖွားမှုကာကွယ်ရေးဆေးခန်းဟာ လမစေ့ဘဲမွေးလာတဲ့ကလေး ငယ်များအတွက် ပုံမှန် ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှု တွေ ပြုလုပ်ပေးသလို ကလေးငယ်ရဲ့ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက် ဂရုပြုစောင့်ကြည့် လေ့လာခြင်းများလည်း လုပ်ဆောင်ပါတယ် ။
ထိုင်းနိုင်ငံတွင်း ကလေးမွေးဖွားမှုရဲ့ (၁၂) ရာခိုင်နှုန်းဟာ လမစေ့ဘဲမွေးဖွားခြင်း ဖြစ်တာကြောင့် ဒီပြဿနာကို အဓိကအလေးထားစဉ်းစားရမယ့် အချက်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ လမစေ့ဘဲမွေးလာတဲ့ကလေးငယ်များဟာ သေဆုံးခြင်း ၊ မသန်မစွမ်းဖြစ်ခြင်း ၊ တခြားရောဂါပြဿနာများ စတာတွေတွေဖြစ်နိုင်တဲ့ အန္တရာယ်အရမ်းများ ပါတယ်။
မမွေးဖွားခင် စစ်ဆေးကုသမှုများအတွင်း Transvaginal Ultrasound နည်းပညာနဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် (၁၈) ပတ်မှ (၂၄) ပတ်အတွင်း သားအိမ်ခေါင်းအရှည်ကို တိုင်းတာပါတယ်။ တကယ်လို့ သားအိမ်ခေါင်းအရှည်ဟာ (၂.၅) စင်တီမီတာအောက် ရှိတယ်ဆိုရင် လမစေ့ဘဲ ကလေးမွေးဖွားဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေ အများကြီးရှိသွားပါပြီ။
လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုကိုကာကွယ်ပေးတဲ့ ဒီဗီဒီယိုထဲမှာ ဆစ်မီတဝေ့လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုကာကွယ်ရေး ဆေးခန်းရဲ့ ဦးဆောင်ဆရာဝန် Associate Professor Boonsri Chanrachakul , M.D , Ph.D က လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုဖြစ်နိုင်တဲ့ သတိပြုစရာ လက္ခဏာ (၅) ချက်ကို ဆွေးနွေးပေးထားပါတယ်။ ဆစ်မီတဝေ့လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုဆေးခန်း ရဲ့ သူတေသနပြုချက်များအရ ကိုယ်ဝန်ဆောင် (၁၀၀) မှာ (၁၂) ဦးဟာ လမစေ့ဘဲ ကလေးမွေးဖွားမှု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သတိထားရမယ့် လက္ခဏာတွေ စောစောစီးစီး ပြလာမယ်ဆိုရင် ကြိုတင်ကာကွယ်ထားနိုင်သလို လမစေ့မွေးဖွားမှုစစ်ဆေးခြင်း(Preterm Screening) ဖြင့် လည်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိနိုင်ပါတယ်။
Opal လို့ခေါ်တဲ့ မိခင်လောင်းတစ်ဦးဟာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်ကာလမှာ ပုံမှန် ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုနဲ့ အာထရာစောင်းရိုက်တာတွေ လုပ်ဆောင်ပေမယ့် ကိုယ်ဝန်(၅) လ အချိန်မှာ လမစေ့ဘဲကလေးမွေးဖွားနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ Opal ဟာ အိပ်ယာပေါ်မှာ လှဲနေလျက် သန္ဓေသားကို သားအိမ်ထဲမှာပဲ ရှိနေစေခဲ့ပြီး စေ့စပ်တိကျသေချာတဲ့ တိုင်းတာမှုတွေကို (၂၈)ပတ်မှ (၂၉)ပတ် အကြာမှာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကာ ကလေးရဲ့ အသက်ရှင်နိုင်မှုနှုန်းကို မြင့်မားစေခဲ့ပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှာတော့ Opal ဟာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် (၂၉) ပတ်မှာပဲ အမြွှာကလေးငယ် (၂) ဦးကို အောင်မြင်စွာမွေးဖွားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ခင်ပွန်းသည်ဆရာဝန်ရဲ့ အတိုင်းအဆမရှိ အားပေးပံ့ပိုးမှုများနဲ့အတူ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုကို အံတုပြီး Opal ရဲ့ ရင်သွေးငယ် နှစ်ဦးဟာ အသက်ရှင်သန်ခဲ့ပြီးကျန်းမာစွာ ဖွံ့ဖြိုးကြီးထွားလာခဲ့ပါတယ်။ အန္တရာယ်များတဲ့ မိခင်များအနေနဲ့ ဆစ်မီတဝေ့လမစေ့ကလေး မွေးဖွားမှုကာကွယ်မှုဆေးခန်း( Samitivej Preterm Prevention Clinic) မှာ လမစေ့မွေးဖွားမှုကို ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေကို ဘာကြောင့် ကြိုတင် စစ်ဆေးထားသင့်လဲ ဆိုတာကို သူ့ရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့အတူ မျှဝေပြောကြားမှုကိုလည်း ကြည့်ရှုနားထောင်ကြည့်ပါဦး။
ကလေးမရနိုင်တဲ့ ပြဿနာများကြောင့် အသက် (၃၅)နှစ်အရွယ် Rinnada Jindara ဟာ ဖန်ပြွန်သန္ဓေသား (IVF) နည်းလမ်းနဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း သူမရဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်အစောပိုင်းအချိန် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုတွေပြုလုပ်ခဲ့ရာမှာ လမစေ့ဘဲမွေးလာနိုင်ခြေများ တွေ့ရှိခဲ့ရတာကြောင့် ဆစ်မီတဝေ့ လမစေ့ကလေးမွေးဖွားမှုကာကွယ်ရေးဆေးခန်းရဲ့ ဦးဆောင်ဆရာဝန် Associate Professor Boonsri Chanrachakul , MD.,Ph.D နဲ့ တိုင်ပင်ကာ ကုသမှုခံယူခဲ့ပါတယ်။ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့လုပ်ဆောင်မှု တစ်ခုအဖြစ် Rinnada Jindara ဟာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်အတွင်း ၁၀ စင်တီမီတာထိ ကြီးထွားနေတဲ့ သားအိမ်အသားပိုကို ၅ စင်တီမီတာထိ ရှိအောင်လုပ်ဆောင်ဖို့ အကြောင်းဖန်လာပါတယ်။ အဆိုပါ သားအိမ်အသားပိုကြောင့် သူမရဲ့ သားအိမ်သွေးလွှတ်ကြောကို ပိတ်ဆို့ခြင်း ၊ သားအိမ်ခေါင်းတိုခြင်း ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် ဆီးချိုရှိခြင်း စတဲ့ ပြဿနာတွေ ရှိစေခဲ့ပါတယ်။
ရေမွှာတစ်ခုတည်းတွင်အမြွှာသန္ဓေသားလောင်းရှိနေပြီးချက်ကြိုးနှစ်ခုရှိနေခြင်း (Mo Mo Twins)
အမြွှာကိုယ်ဝန်ဆောင်အများစုဟာ အန္တရာယ်များတာကြောင့် ဘေးကင်းကျန်းမာစွာမွေးဖွားနိုင်ဖို့လိုတာကြောင့် ကျွမ်းကျင်ဆရာဝန်များရဲ့ အနီးကပ်ကုသစောင့်ရှောက်မှုကို ရယူဖို့အရေးကြီးပါတယ်။ Mo Mo Twins ကိုယ်ဝန် များဟာ ရှားရှားပါးပါးရှိတတ်သလို အမြွှာကလေးနှစ်ဦးစလုံးကို ဆုံရှုံးသည်အထိ အန္တရာယ်များတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်ပါတယ်။ မိသားစုဘဝတစ်ခုစတင်တည်ဆောက်ကြမယ့် စုံတွဲတွေအနေနဲ့ ဒီအခြေအနေကို မဖြစ်မနေ ကြိုတင်သိရှိထားဖို့လိုအပ်ပါတယ်။
အရာများ
ဆောင်းပါးများ